Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ

Ìàðêåòèíãèéí ¯íäýñ

õè÷ýýëèéí òîäîðõîéëîëò

Õè÷ýýëèéí íýð                              Ìàðêåòèíãèéí  ¿íäýñ                                        Êðåäèò:  3.5

Õè÷ýýëèéí êîä:                             ÅÐ 112

Çààãäàõ óëèðàë:                            II

Çàëãàìæ õîëáîî:                          ÅÐ 209

Õè÷ýýë çààõ áàãø:                        Магистр Ц.Сонгууль

Àæëûí öàã:                                     8³⁰-16³⁰

ªðºº:                                                            207

7 õîíîãò çààõ öàã:                         2:2:0.5

Õè÷ýýëèéí çîðèëãî: Маркетингийн үзэл баримтлал, хандлага арга зүй тогтолыг бизнесийн үйл ажиллагаанд ухаалаг ашиглаж чадах чадвар зэрэг бүх арга техникийн болон онолын мэдлэгийг оюутанд олгоход оршино.

Îþóòàíä îëãîõ ìýäëýã: Ìàðêåòèíãèéí îíîëûí ¿íäñèéã á¿ðýí ýçýìøèæ, çàõ çýýëä õýðõýí àæèëëàõ, ýäèéí çàñãèéí àðãààð çîõèîí áàéãóóëàëò õèéõ, çàõ çýýëä õýðõýí íýâòðýõ îð÷èí ¿åèéí òóëãàìäñàí àñóóäëûã ìýäýð÷ øèéäâýðëýõ çýðýã îíîëûí ñóóðü ìýäëýã ýçýìøлүүлíý.           

×àäâàð:Оюутанд аæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëага  çàõ çýýëä хэрхэн íýâòðýõ, ñîíãîëòîî зөв õèéõ, çàõ çýýëä ºðñºëäºõ зэрэг ÷àäâàð эзэмшүүлнэ.

Õàíäëàãà: Çàõ çýýëèéí øèíý íºõöºëä õýðõýí, ÿàæ, ÿìàð àðãààð áèçíåñ õèéõ óõààíûã ñóäëàõàä  ÷èãëүүлж шинжлэх ухааны үүднээс хандах хандлага төлөвшүүлнэ.

Áàãøèéí îíîî:                             

Õè÷ýýëèéí èðö, îðîëöîî              10        

ßâöûí ä¿í                                        30       

Áèå äààëòûí àæèë                      30

 Íîì, ñóðàõ áè÷èã:

Ã.Áèçúÿà Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ  1998 îí

Ã.Áèçúÿà Ìàðêåòèíã 2007 он

Д.Дагвадорж Маркетинг зах зээлийг эзэмдэгч түлхүүр ухаан 2004 он

Я.Отгонсүрэн Байгууллагын харилцааны маркетингийн удирдлага 2004 он

Íýìýëò ìàòåðèàë, íîì:

1. Ôèëèï Êîòëåð Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ  ÓÁ  õîò 1991 îí 1, 2, 3, 4-ð äýâòýð

2. Ä.Ñýðãýëýí Ìàðêåòèíã ÓÁ õîò 1991 îí

3. È.Áåðåçèí Ìàðêåòèíã ñåãîäíÿ  Ìîñêâà 1996 ã

4. 5. Ò¿âøèíçàÿà Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãà  2007 îí

6. Ä.Äàãâàäîðæ  Ìîíãîëûí ìàðêåòèíãèéí ìåíåæìåíò  1998 îí

7. Çàõ çýýë ñóäëàëûí õ¿ðýýëýí ìýäýýëýë 2007 2008 îí

8. Öèíêîòî Îëîí óëñûí õàðèëöàà, àðèëæàà íàéìàà

9. Ðîäèí Â.È. Îñíîâû ìàðêåòèíãà  2006 îí

10. Á.Æàäàìáà, Ö.×èìýäëõàì Ñóäàëãààíû àðãà ç¿é  1999 îí

11. Á.Íàðàíãýðýë Ìàðêåòèíãèéí äàñãàëûí õóðààìæ  2002 îí

12. Ã.Áèçúÿà ÕÀÀ-í ýäèéí çàñàã ìàðêåòèíã  1998 îí

13,Д.Баярсайхан,Н.Ариунчимэг.”Маркетингийн тулгуур менежмент” 2007 он

14. Д.Давгадорж “Маркетингийнсудалгаа” 2007 он

15.В. Лхагвасүрэн “Маркетинг” 2008 он

16.Д.Батсүх “Олон улсын бизнес” 2008

Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí

ñýäýâ÷èëñýí òºëºâëºãºº

Долоо хоног	Õè÷ýýëèéí ñýäýâ	Ñóðãàëòûí öàã	¯¿íýýñ
			ëåêö	ñåì
1	Ìàðêåòèíãèéí øèíæëýõ óõààíû ¿¿ñýë, õºãæèë	4	2	2
2	Ìàðêåòèíãèéí ìºí ÷àíàð, ¿íäñýí óõàãäàõóóí	6	2	4
3	Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãà ò¿¿íèé îíöëîã à÷ õîëáîãäîë	4	2	2
4	Ìàðêåòèíãèéí òºëºâëºãºº,ò¿¿íèé òºðë¿¿ä	6	2	4
5	Ìàðêåòèíãèéí îð÷èí	6	2	4
6	Ìàðêåòèíãèéí ìýäýýëýë ñóäàëãàà	4	2	2
7	Çàõ çýýëèéí ñåãìåíò /хэсэгчлэл/	6	2	4
8	Õýðýãëýã÷èéí çàõ çýýë	4	2	2
9	Áàéãóóëëàãûí çàõ çýýë	4	2	2
10	Ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäýë	4	2	2
11	Á¿òýýãäýõ¿¿íèé óäèðäëàãà	6	2	4
12	¯íý ,¿íèéí áîäëîãî	6	2	4
13	Õóâààðüëàëòын суваг, îíöëîã	6	2	4
14	Ìàðêåòèíãèéí  èäýâõèæ¿¿ëýëò	6	2	4
15	¯éë÷èëãýýíèé ìàðêåòèíã	4	2	2
16	Îëîí óëñûí ìàðêåòèíã	4	2	2
Íèéò öàã		80	32	48

Долоо хоног	Ñåìèíàðûí ñýäýâ	Öàã
1	Ìàðêåòèíãèéí øèíæëýõ óõààíû ¿¿ñýë, õºãæèë	2
2	Ìàðêåòèíãèéí ìºí ÷àíàð, ¿íäñýí óõàãäàõóóí	4
3	Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãà ò¿¿íèé îíöëîã à÷ õîëáîãäîë	2
4	Ìàðêåòèíãèéí òºëºâëºãºº,ò¿¿íèé òºðë¿¿ä	4
5	Ìàðêåòèíãèéí îð÷èí	4
6	Ìàðêåòèíãèéí ìýäýýëýë ñóäàëãàà	2
7	Çàõ çýýëèéí ñåãìåíò	4
8	Õýðýãëýã÷èéí çàõ çýýë	2
9	Áàéãóóëëàãûí çàõ çýýë	2
10	Ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäýë	2
11	Á¿òýýãäýõ¿¿íèé óäèðäëàãà	4
12	¯íý ,¿íèéí áîäëîãî	4
13	Õóâààðüëàëò,îíöëîã	4
14	Ìàðêåòèíãèéí  èäýâõèæ¿¿ëýëò	4
15	Îëîí óëñûí ìàðêåòèíã	2
16	¯éë÷èëãýýíèé ìàðêåòèíã	2
Ä¿í		48

Лекц №1.        

Маркетингийн шинжлэх ухааны үүсэл, хөгжил

Ìàðêåòèíã ãýäýã íýð òîìú¸î  àíõ XIX - ÕÕ çóóíû õîîðîíä ¿¿ññýí. Ìàðêåòèíã ãýäýã ¿ãèéã Àìåðèê, Àíãëè ãýõ ìýò îðîíä ìàø îëîí ÿíçààð òîäîðõîéëæ èðæýý.

Market – çàõ çýýë ãýñýí Àíãëè ¿ãíýýñ ãàðàëòàé. Ýíý îéëãîëòûã  õýðýãëýã÷èéí áàéð ñóóðüíààñ ¿éëäâýðëýã÷èéí  áàéð ñóóðüíààñ, áèçíåñèéí áàéãóóëëàãà, óëñ îðíû ç¿ãýýñ ººð ººðººð àâ÷ ¿çäýã. Åð íü çàõ çýýë áîë ¿éëäâýðëýëèéí òóëä áóñ õýðýãëýõèéí òóëä ¿éëäâýðëýäýã, èéìä çàõ çýýë íü õýðýãöýý øààðäëàãûã ìýäýð÷ ò¿¿íä íèéë¿¿ëýí ¿éë àæèëëàãààòàé óÿí õàòàí óäèðäàõ àðãûã ñóäàëíà. ßâöóó óòãààðàà  ìàðêåòèíã íü çàõ çýýëèéí õýðýãöýýã ñóäàëñíû ¿íäñýí äýýð áàðàà ¿éë÷èëãýýã õýðýãëýã÷äýä õ¿ðãýõ ¿éë àæèëëàãàà þì.  ªðãºí óòãààðàà õýðýãëýã÷èéí áîäèò õýðýãöýýã á¿õ òàëààñ íü ñóäàëñíû ¿íäñýí äýýð ò¿¿íèéã àëü áîëîõ  ¿ð àøèãòàé õàíãàõ çàìààð  òîãòâîðòîé ºíäºð àøèã îëîõûí òóëä  á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýã çîõèîí áàéãóóëàõ, ¿éëäâýðëýõ, áîðëóóëàõ á¿õèé ë ¿éë àæèëëàãààíû ñèñòåì þì.

Äýýðõ òîäîðõîéëîëòîîñ çîðèëãûã ãàðãàæ áîëíî. Ìåíåæìåíòèéí øèíæëýõ óõààí òºëººëºã÷ Ïåòåð Äðàìêåðèéí òîäîðõîéëîëòîîñ ìàðêåòèíãèéí øèíæëýõ óõààíû ãîë çîðèëãî íü áîðëóóëàëòàä íýã èõ õ¿÷ ãàðãàõã¿éãýýð á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýíä õýðýãëýã÷èéí ñýòãýë íèéöýæ á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýý ººðºº àÿíäàà áîðëîãääîã áàéõààð ò¿íøýý òàíèæ ìýääýã áàéõ ÿâäàë þì. Èéìä ìàðêåòèíãèéí ãîë ìºí ÷àíàðûã äîîðõ áàéäëààð òîäîðõîéëæ áîëíî.

à/ õýðýãëýýã äýýä çýðãèéí áîëîìæèò  õýìæýýíä õ¿ðãýõ

á/ õýðýãëýã÷äèéí ñýòãýë õàíàìæèéã äýýä õýìæýýíä õ¿ðãýõ

â/ á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð òºðëèéã îëøðóóëæ ñîíãîëòûã äýýä õýìæýýíä áàéëãàõ

ã/ õýðýãëýã÷èéí àìüäðàëûí ò¿âøèíã äýýøë¿¿ëýõ

Èéíõ¿¿ ìàðêåòèíã áîë íèéãìèéí á¿õ äàâõàðãà áîëñîí áàéãóóëëàãà àéë ºðõ õóâü õ¿ì¿¿ñèéí ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãàà àìüäðàëòàé õîëáîîòîé øèíæëýõ óõààí þì. Ìàðêåòèíãèéí á¿õèé ë ¿éë àæèëëàãàà íü  øèíæëýõ óõààíû, àðãà òåõíèê, ¿éë àìüäðàëûí ãóðâàëæíû õàðèëöàí  õàìààðëûí õîëáîîñûí òºâ áàéíà.

Áèçíåñèéí áàéãóóëëàãàä “õýðýãëýã÷ õààí” õýìýýí ýðõýìëýäýã  ìàðêåòèíãèéí óõààíû ãîë çàð÷èì áàéäàã. 

 

  Ìàðêåòèíãèéí ãóðâàëæèí

 

Ìàðêåòèíã ãýäýã íü  íèéãìèéí á¿õ õ¿ðýýíèé ýðýëò, õýðýãöýýã ìýäýð÷, ò¿¿íä çîõèöóóëàãäñàí  õýðýãëýã÷äèéí áàðèìæààò ¿éë àæèëëàãààíä  çîðèóëàãäñàí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ, ¿éë÷èëãýý ÿâóóëàõ, áîðëóóëàëò õèéõ, çàõ çýýëèéí á¿õèé ë  õàðèëöààã óÿëäóóëàí ýðõëýõ  ¿éë àæèëëàãààíû íèéëýð öîãöñûã  õýëíý.

Àíõ ìàðêåòèíã íü õóäàëäàà, áîðëóóëàëò õýìýýõ îéëãîëòîîð òàéëáàðëàãäàæ áàéñàí áîëîâ÷ çàõ çýýëèéí ºíäºð õºãæèëòýé Àíãëè, Àìåðèê çýðýã óëñ îðíû òóðøëàãààñ ¿çâýë íèéãìèéí á¿õèé ë  äàâõàðãûã õàìàðñàí òîìîîõîí òîãòîëöîî áîëîõûã õàðóóëæ áàéíà.  

Лекц №2.              

ÌÀÐÊÅÒÈÍÃÈÉÍ ÌªÍ ×ÀÍÀÐ ¯ÍÄÑÝÍ

 ÓÕÀÃÄÀÕÓÓÍ

1.   Ìàðêåòèíãèéí үзэл баримтлал

2.   Ìàðêåòèíãèéí ¿íäñýí óõàãäàõóóí

Маркетингийн удирдлага нь үйл ажиллагааны удирдлага мөн бөгөөд маркетингийн шинжлэх ухааныг практикт хэрхэн нэвтрүүлэх тухай арга зүйг боловсруулж байдаг билээ. Тиймээс ч маркетингийн онол үзэл баримтлал нь маркетингийн хөгжлийг даган өөрчлөгдөж ирсэн түүхтэй. Өөрөөр хэлбэл маркетингийн удирдлагын үзэл баримтлал нь маркетингийн хөгжлийн тойм гэж ойлгож болно.

Маркетингийн тухай ойлголт, үзэл баримтлал түүнээс уламжилсан маркетингийн удирдлагын арга барил нь нийгмийн хөгжил бизнесийн харилцаа, өрсөлдөөний түвшин шинжлэх ухаан техникийн дэвшилтэй холбоотойгоор дараах байдлаар хувьсан өөрчлөгдөж иржээ. Үүнд:

•        Үйлдвэрлэлийг боловсронгуй болгох үзэл баримтлал:  1920-1930 – аад оныг хүртэл баримталж байсан үзэл баримтлал гэж үздэг. Нийгмийн
хөгжлийн түвшин сул дорой, эдийн засгийн харилцаа сайн хөгжөөгүй
холбоо дэд бүтцийн харилцаа муутай, бүтээгдэхүүний зах зээл дээрх
өрсөлдөгчийн тоо харьцангуй цөөн байснаас нэгж хэрэглэгчид ногдох
нийлүүлэгчийн тоо туйлын бага байлаа. Энэ нь хэрэглэгчид тодорхой
цөөн тооны нийлүүлэгчийн хяналтад орж тэдгээр нь монополь шинжтэй
болох нөхцлийг бүрдүүлж байлаа. Ингэснээр зах зээл дээр ажиллах үйл
явц арга барилыг зөвхөн үйлдвэрлэлийн хүрээнд хязгаарлан ойлгох
хандлага ноёрхох болсон байна. Үүнийг үйлдвэрлэлийг боловсронгуй
болгох үзэл баримтлал гэдэг. Хамгийн товчоор тодорхойлвол ямар
барааг хэзээ ямар чанартайгаар үйлдвэрлэх нь гол бус харин бий болгон
бүтээсэн бараанд зах зээл захирагдаж байх ёстой   гэж  үздэг  үзэл
баримтлал юм.

•        Бүтээгдэхүүнийг  боловсронгуй   болгох   үзэл   баримтлал:   Эдийн   засаг
хөгжиж бүс нутгийн болон дэлхийн эдийн засгийн харилцаанд өөрчлөлт
гарснаар бараны хангамж хурэлцээ харьцангуй нэмэгдэж тэр хэмжээгээр
зах зээл дээрх өрсөлдөөний түвшин нэмэгдэж байлаа. Ялангуяа 19-20-р
зууны уед шинжлэх ухааны олон том нээлтүүд гарч техникийн үсрэнгүй
хөгжил бий болсноор улс орнуудын хоорондох зам тээврийн болон
холбоо харилцааны сүлжээ бий болж түүгээр дамжин шинэ зах зээлүүд
руу нэвтрэх, хөгжингүй орнуудын зүгээс буурай хөгжилтэй орнуудад
хөрөнгө  оруулалт  хийх  хандлага огцом  нэмэгдсэн. Энэ үйл явц нь
барааны хангамжийг бодитоор нэмэгдүүлж байсан учраас хэрэглэгчийн
сонголтын хүрээ өргөж, тэдгээр хэрэглэгчдэд хэн түрүүлж өвөрмөц
онцлог бүхий шинэ бараа санал болгосон нь ашиг олох хандлага зах зээл
дээр    давамгайлж    эхлэсэн.    Иймээс нийлүүлэгчид    бүтээгдэхүүн шинэжлэн сайжруулахад ихээхэн анхаарах болсон байна. Үүнийгээ ч зах
зээлтэй харьцах гол сэжим, өрсөлдөөнд ялах гол тулгуур гэж тодорхойлж байлаа. Үүнийг бид бүтээгдэхүүнийг боловсронгуй болгох үзэл баримтлалгэж нэрлэдэг.

•        Борлуулалтыг боловсронгуй болгох үзэл баримтлал: бүтээгдэхүүндээ хэт анхаарал тавьсан үйлдвэрлэгчид жолоодлогогүй өрсөлдөөнийг бий болгосны улмаас бараа бүтээгдэхүүний илүүдэл хуримтлал бий болсон. Энэ үзэгдэл 1920-1930-аад оны үеийн америкын эдийн засгийн хямралаар улам тод батлагдсан юм. Учир нь энэ эдийн засгийн хямрал нь хэт үйлдвэрлэлээс болж борлогдохгүй бүтээгдэхүүн их хуримтлагдснаар капиталын эргэлт удааширсантай холбоотойгоор бий болсон гэж үздэг. Энэ үед эдийн засгийн макро түвшний удирдлагад төрийн зохицуулалтын үүргийг орхигдуулахгуй байх онолын сэтгэлгээний суурь анх удаа хүчтэйгээр тавигдсан бөгөөд түүнээс хойш улс орнууд төрийн зохицуулалттай эдийн засгийг тодорхойлсон Кейнсийн загварыг одоо хүртэл ашиглаж байна. Нэгэнт бий болсон бүтээгдэхүүний хуримтлалыг хэрхэн борлуулах талаар үйлдвэрлэгчид санаа тавин анхаарах болсноор зах зээлтэйгээ ажиллах ухаанд худалдаа арилжаа, борлуулалт гэсэн үгс тэргүүлэх байр суурьтай болсон. өөрөөр хэлбэл барааг хэрхэн яаж борлуулах аргыг зөв сонгож хэрэгжүүлж чадсан нь өөртөө давуу байдлыг олж авч байлаа. Үүнийг бид борлуулалтыг боловсронгуй болгох үзэл баримтлал гэж нэрлэдэг.

•        Маркетингийн үзэл баримтлал: 1950-1960-аад оны үеэс маркетингийн үзэл баримтлал гэдэг уг онолын системд шинээр орж ирсэн. Бизнес эрхлэгчид судлаачид зах зээлтэйгээ харьцах ухааны гол амин сүнс нь үйлдвэрлэхэд биш, баримжаагүйгээр бараагаа шинэчлэн өөрчлөхөд биш, худалдан борлуулах гэж улайрахад биш харин ямар бүтээгдэхүүнийг хэнд, хэзээ, ямар хэмжээгээр хэрэгтэй вэ гэдгийг урьдчилан мэдсэн байхад оршино гэдгийг ойлгосон. Үүнийг хэрэглэгчид баримжаатай буюу маркетингийн үзэл баримтлал гэж ойлгодог.

•        Нийгмийн баримжаатай маркетингийн узэл баримтлал: 1980-аад оноос энэ үзэл баримтлал бизнесийн удирдлагын үйл ажиллагаанд орж ирэн ноёрхох болсон. Энэ үзэл баримтлал бий болсон нь дараах хучин зүйлүүдтэй холбоотой. Дэлхий нийтийн өмнө шийдвэрлүүштэй асуудлууд ар араасаа урган гарч байсан ба тэдгээр асуудал нь ихэвчлэн нийгэм, байгаль, экологи, нөөцийн хомсдол, хүн амын хэт өсөлт, хотжилт гэх мэт хүний үйлдэл үйл ажиллагатай холбоотой асуудлууд байлаа. Эдгээр асуудлууд нь оновчтой шийдлийг нийгмийн зүгээс хүлээж байсан ба үүнийг шийдэхэд бизнес эрхлэгчдийн оролцоо чухал байлаа. Өөрөөр хэлбэл бизнесийн харилцаанд- эрэлт хэрэгцээ, ашиг, хэрэглэгчийн хүсэл сонирхол гэхээсээ илүү байгаль нийгмийн сайн сайхны төлөө үйлчлэх үйл ажиллагаа ухамсарыг шаардах болсон. Үүнийг бид нийгмийн баримжаатай буюу маркетингийн ёс суртахууны үзэл баримтлал гэж нэрлэдэг.

             Ìàðêåòèíãèéí ¿íäñýí óõàãäàõóóí.

Ìàðêåòèíãèéí ¿íäñýí óõàãäàõóóí íü õ¿ñýë øààðäëàãà, õýðýãöýý, ýðýëò, áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿íèé  ñîëèëöîî, õýëöýë, çàõ çýýë ãýñýí îéëãîëòóóäûã àâ÷ ¿çýõ øààðäëàãà ç¿é ¸ñîîð ãàð÷ áàéíà.

1.   Ãà÷èãäàë- øààðäëàãà.

Õ¿í ÿìàð íýãýí ç¿éëýýð äóòàãäàæ  áóéã ìýäðýõèéã õýëäýã. ¯¿íèéã ôèçèîëîãèéí, íèéãìèéí ãýæ 2 àíãèëíà. Ôèçèîëîãèéí øààðäëàãàä õîîë, õ¿íñ, îðîí áàéð, õóâöàñ, àþóëã¿é áàéäëàà õàíãàõûã õýëíý.

Íèéãìèéí øààðäëàãàä ñî¸ë, áîëîâñðîëîî äýýøë¿¿ëýõ, ýð¿¿ë ìýíäýý õàìãààëàõ   íèéãìèéí ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîõ.

2.   Õýðýãöýý

Õóâü õ¿íèé ñî¸ë, áîëîâñðîëûí ò¿âøèíòýé õîëáîãäîí ãàð÷ èðäýã ãà÷èãäëûã õýëíý. Ýíý íü  òóõàéí óëñ îðíû íèéãýì ñî¸ë, öàã óóð, áàéãàëüòàé õîëáîãäîí ººðººð ºñ÷ áóóð÷ áàéäàã.

3.   Ýðýëò

Òºëáºðèéí ÷àäâàð á¿õèé õýðýãöýý  þì. Ýðýëòèéã õàíãàãäñàí, ýñ õàíãàãäñàí, á¿ðäëýýñ áèé áîëæ áóé ýðýëò ãýæ  3 àíãèëíà.

Îðëîãî ºñºõ õèðýýð ýðýëò íýìýãääýã.  Çàõ çýýë íü ýðýëòèéã àâ÷ ¿çäýã ó÷ðààñ  ìàðêåòèíã íü ýðýëòèéã ñóäàëæ, ò¿¿íä çîõèöóóëæ, ¿éëäâýðëýë, áîðëóóëàëòûã óðüä÷èëàí òºëºâëºæ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã.

Áàéãóóëëàãûí á¿òýýãäýõ¿¿í á¿ãä áîðëîãäîîä èë¿¿ ãàðñàí áîë õàíãàãäñàí ýðýëò, äóòñàí áîë ýñ õàíãàãäñàí ýðýëò, óäàõã¿é áîðëîãäîõ ººðººð õýëáýë ðåêëàìäàãäñàí ýðýëòèéã á¿ðýëäýí áóé ýðýëò ãýíý.

4.   Áàðàà.

Ãà÷èãäàë õýðýãöýýã õàíãàõ õýðýãñýë þì. Áàðààíû  çîðèóëàëò ººð ººð ó÷ðààñ õýðýãëýý íü áàñ ÿëãààòàé. Áàðàà íü õýðýãöýýã õàíãàõ ÷àäâàð á¿õèé ôèçèê õèìè øèíæòýé áýëýí ç¿éë. Á¿òýýãäýõ¿¿í íü áàðààíààñ ºðãºí õ¿ðýýòýé îéëãîëò þì. Îþóíû á¿òýýãäýõ¿¿í, áàéãàëèéí áàÿëàã, ò¿¿õèé ýä, ¿éë÷èëãýýã õýëíý.

5.   Ñîëèëöîî.

Õýí íýã õ¿íýýñ õ¿ññýí á¿òýýãäýõ¿¿íýý àâ÷ îðîíä íü ÿìàð íýã áàðàà ¿éë÷èëãýýãýýð ñîëèõûã ñîëèëöîî ãýíý.  Àëèâàà ñîëèëöîî ººðòºº àøèã àãóóëæ áàéõ ¸ñòîé. Ñîëèëöîî õèéõèéí òóëä

3.   Ñîëèëöîî õèéã÷èä 2 äîîøã¿é áàéõ.

4.   Òàë á¿ð íü íºãºº òàëäàà  ¿íýëýãäýõ¿éö  ÿìàð íýã ç¿éëèéã ýçýìøñýí áàéíà.

5.   Õàðèëöàí áèå áèåíèé ñàíàëûã çºâøººðºõ õàðèëöàõ ÷àäâàðòàé áàéíà.

6.   Õàðèëöàí èòãýëöñýí áàéõ ãýõ ìýò  áèåë¿¿ëíý.

6.   Àðèëæàà.

Áèåò ç¿éëèéã ñîëèëöîõîîñ ãàäíà ìºíãºí õàðèëöàà õèéíý. Àðèëæààã ìàðêåòèíãèéí õ¿ðýýíèé õýìæèõ íýãæ ãýæ ¿çäýã. 

ͺõöºë: Àðèëæèõ 2 òàëä ¿íýò ç¿éëñ áà á¿òýýãäýõ¿¿í áàéõ ¸ñòîé. ̺í àðèëæààã õèéõ çºâøººðñºí íºõöºë áàéíà.

Àðèëæààã  òîõèðñîí öàã õóãàöàà áàéð òºëáºð áàéõ ¸ñòîé.

7. Çàõ çýýë: Ðûíîê – àðèëæàà íàéìàà  ãýñýí îéëãîëò. Ãýâ÷ øóóä óòãààð íü ¿çýõ íü ÿâöóó îéëãîëò þì. Èéìýýñ ºðãºí óòãààð íü àâ÷ ¿çâýë àìüäðàëûí ñàéí ñàéõàí  áàéäëûã áèé áîëãîõûí òóëä á¿õèé ë íººö áîëîëöîîãîî îëæ õàðàõ, àøèãëàõ ãýñýí îéëãîëò þì.

Íýãýíò  áàéãàà áýë áýí÷èí á¿õèé õóäàëäàã÷ õóäàëäàí àâàã÷èéí íèéëöýð öîãö ãîë 3 ýëåìåíò áàéäàã. Ýðýëò, íèéë¿¿ëýëòèéã õîëáîãäîí ¿íý àëèâàà ãà÷èãäàë õýðýãöýýã õàíãàõ çîðèëãîîð àðèëæàà ñîëèëöîîãîîð äàìæóóëàí çàõ çýýëä ãàðãàæ áóé ¿éë àæèëëàãàà þì.

Лекц №3.

ÌÀÐÊÅÒÈÍÃÈÉÍ ÓÄÈÐÄËÀÃÀ ТҮҮНИЙ

 ОНЦЛОГ АЧ ХОЛБОГДОЛ

·        Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãûí òóõàé îéëãîëò

·        Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãûí à÷ õîëáîãäîë

Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãà íü áèçíåñèéí áàéãóóëëàãûí ºìíº òàâèãäàæ áóé çîðèëòûã òîäîðõîéëîí òºëºâëºí õýðýãæ¿¿ëýõ õýðýãëýã÷äèéí ýðýëòèéã ñóäëàí ò¿¿íä ¿éëäâýðëýã÷ õóäàëäàã÷äûí ¿éë àæèëëàãààã çîõèöóóëàí áîðëóóëàëòûã ÿâóóëàõ áèçíåñ¿¿äèéí çàõ çýýëä ýçëýõ áàéð ñóóðèéã ºðãºòãºõ, òýäíèé ºíäºð àøèã îëîõ  áîëîìæèéã  íýìýãä¿¿ëýõ õýðýãëýã÷äèéí ýðõ àøãèéã õàìãààëàõ çýðýã ¿éë àæèëëàãààã ýðõëýí ÿâóóëíà.

Ìàðêåòèíãèéí øèíæäýõ óõààíûã óäèðäàõóéí øèíæëýõ óõààíòàé óÿëäóóëàõ çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé. Àëèâàà çîðèëãîäîî õ¿ðýõèéí òóëä àæèë õýðãýý àìæèëòòàé ÿâóóëàõûí òóëä ìàðêåòèíãèéí ìýäëýãòýé áîëîí  ¿éë÷èëãýý, ýäèéí çàñàã, ýðõ ç¿éí õàíãàëòòàé  ìýäëýãòýé õ¿ì¿¿ñèéí ñýòãýë ç¿éä íèéëñýí àæèëëàãààÿâóóëæ ÷àääàã áàéõ ¸ñòîé. Èéì ÷àäâàð  ýçýìøñýíèé ¿ð ä¿íä óäèðäàõ õ¿í òóõàéí íºõöºëä íèéãýìä áîëæ áóé ¿éë  ÿâäàëòàé óÿëäóóëàí îþóíû ä¿ãíýëò õèéæ, çîðèëãîî îíîâ÷òîé òîäîðõîéëæ ÷àäíà. Óäèðäëàãûí øèíæëýõ óõààíû àðãà ç¿éí ãîë õýðýãñýë íü ñóäàëãàà ìýäýýëýë õî¸ð þì. Çàõ çýýëèéí íºõöºëä õààíà, ÿìàð á¿òýýãäýõ¿¿í èõ ýðýëò õýðýãöýýòýé áàéãàà, ¿íý  õàíø ÿìàð áàéãààã á¿õ òàëûí ìýäýýëýë àâ÷ ò¿¿íäýý ñóäàëãàà õèéñíèé ¿íäñýí äýýð áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààã òºëºâëºí ÿâóóëäàã. Ìýäýýëýë ñóäàëãààã¿éãýýð àðèëæàà íàéìàà  õèéäãýýñ ìàíàé áèçíåñìåí¿¿ä ýðñäýëä îðæ áàéíà. Àðèëæàà íàéìàà ìàðêåòèíãèéí á¿õ ¿éë àæèëëàãààã áàðèìæàà òààìãààð õèéæ áîëäîãã¿é ãýäýã íü îéëãîìæòîé, çàõ çýýëèéí õàðèëöààã çîõèõ ¸ñîîð òºëºâø¿¿ëýõ íýã ÷óõàë íºõöºë íü ìàðêåòèíãèéí ñèñòåì, ìàðêåòèíãèéí ìåíåæìåíòèéí  òîãòîëöîî þì.  Íèéãýì ýäèéí çàñàã, ñî¸ë, øèíæëýõ óõààíû á¿õèé ë ýðýëò õýðýãöýýã ìýäýð÷ ò¿¿íä çîõèöóóëàí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ ìàðêåòèíãèéí óõààíûã ìåíåæìåíòèéí àðãà ç¿éòýé õîñëóóëàí õýðýãëýõ ÿâäàë ìàíàéä òóí õàíãàëòã¿é áàéãàà.

7.   Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãûí ¿¿ðýã.

Îð÷èí ¿åä õýðýãëýã÷äèéí ýðýëò áàéíãà ººð÷äºãäºí ºñ÷, õ¿í á¿ðèéí ñîíèðõîë îëîí ÿíç áîëæ áàéíà. Èéíõ¿¿ íèéãýì ñî¸ëûí ò¿âøèíòýé óÿëäàí ìàðêåòèíãèéí ìåíåæìåíòèéí  çîðèëãî,  ÷èãëýë ¿¿ðýã ÷ áàéíãà ººð÷ëºãäºæ áàéíà. Ýíý  øààðäëàãûí óëìààñ ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãûí ¿¿ðãèéã äîîðõ 4 õýñãýýñ àâ÷ ¿çäýã.

1.   Ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé ¿¿ðýã

à. Çàõ çýýëèéí áîëîìæ áàãòààìæèéã ñóäëàõ

á. ¯éëäâýðëýã÷äèéí á¿òýö, áàéðøèë, ºðñºëäºõ ÷àäâàðûã ñóäëàõ

â. Áàðààã ¿éë÷èëãýýíèé òºðºë, ÷àíàð, ÷èãëýë, á¿òöèéã ñóäëàõ

ã. ¯éëäâýðëýëèéí ººðèéí äîòîîä ¿éë àæèëëàãààíû

2.   ¯éëäâýðëýëèéí ¿¿ðýã

à. Øèíý áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿í, øèíý òåõíîëîãè áîëîâñðóóëàõ

á. Ìàòåðèàë – òåõíèêèéí õàíãàìæèéã çîõèîí áàéãóóëàõ

â. ºðñºëäºõ ÷àäâàðòàé ÷àíàðòàé áàðàà ¿éëäâýðëýõ

ã. ¯íèéí óÿí õàòàí áîäëîãî ÿâóóëàõ

3.   Óäèðäëàãà õÿíàëòûí ¿¿ðýã

à. ¿éëäâýðëýëèéí ñòðàòåãè òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëæ áèåëýëòèéã çîõèîí áàéãóóëàõ

á. Ìàðêåòèíãèéí ìýäýýëëèéã áàéíãà öóãëóóëàõ, ¿ð ä¿íòýé àøèãëàæ áàéõ

â. Ìàðêåòèíãèéí õÿíàëòûí ¿¿ðýã

4.   Èäýâõæ¿¿ëýëò, õóâààðèëàëòûí ¿¿ðýã

à. Áàðààã ñóðòàë÷ëàõ ñàâ áàãëàà áîîäîë, õàÿã, øîøãûã  áàéíãà ººð÷ëºí øèíý÷ëýí ñàéæðóóëàõ.

á.  Çóó÷ëàã÷ ò¿íø¿¿äòýéãýý áàéíãà õîëáîîòîé áàéõ

â. ¯éëäâýðëýë, áîðëóóëàëòûã ýðýëòýä òóëãóóðëàí çîõèöóóëæ áàéõ ãýõ ìýò.

Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãûí îð÷èë 

 

 Лекц №4.        

ÌÀÐÊÅÒÈÍÃÈÉÍ ÒªËªÂӨГӨӨ ТҮҮНИЙ ТӨРЛҮҮД

Мàðêåòèíãèéí òºëºâëºãºº íü áèçíåñò àìæèëò îëîõ íºõöºë áîëäîã. Àëü ÷ ýäèéí çàñãèéí ¿éë ÿâöàä òºëºâëºãºº ÷óõàë íºëººòýé. Èéìä òºëºâëºëòèéã óäèðäëàãûí ãîë ôóíêö áîëîõûí õóâüä  Õ.Ôàéîëü òîäîðõîéëîõäîî: Òºëºâëºëò íü óðüä÷èëàí õàðàõ ïðîöåññ þì ãýñýí. ªºðººð õýëáýë çîðèëãîäîî õ¿ðýõ àðãà çàìûã óðüä÷èëàí òîäîðõîéëîõûã òºëºâëºëò ãýíý. Òºëºâëºõ  ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿í íü òºëºâëºãºº þì. Òºëºâëºãººíèé øàëãóóð íü

1.   ¯ð ä¿í

2.   ¯ð àøèã áàéäàã.

¯ð ä¿í ãýäýã íü çºâ  þì õèéõèéã õýëíý. Õàðèí ¿ð àøèã íü àëèâààã çºâ õèéõèéã õýëíý.

Ǻ⠠         àøèãòàé

                             õýðýãòýé  àãóóëãààð õýðýãëýãääýã.

¯ð ä¿í íü ¿ð àøèãààñ èë¿¿ ÷óõàë áèçíåñèéí áàéãóóëëàãà á¿ð ñàð óëèðàë òóòàì  ìàðêåòèíãèéí   òºëºâëºãººòýé àæèëëàõ ¸ñòîé. Ìàðêåòèíãèéí òºëºâëºãººã

1.   ñòðàòåãèéí òºëºâëºãºº

2.   ¿éë àæèëëàãààíû áóþó òàêòèêèéí ãýæ àíãèëäàã.

Ñòðàòåãè òºëºâëºãºº íü  ìàðêåòèíãèéí áîäëîãî çîðèëòûã òîäîðõîéëæ, áàéãóóëëàãûí á¿õèé ë õ¿ðýýã õàìàðäàã, àëñ õýòèéí øèíæòýé òºëºâëºãºº þì.

¯éë àæèëëàãààíû áóþó òàêòèêèéí òºëºâëºãºº íü ¿íý á¿ðäýëò, áîðëóóëàëò, çàõ çýýëèéí ñîíãîëò, çàð ñóðòàë÷èëãààã ãýõ ìýò ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä áîãèíî õóãàöààíä õèéãääýã òºëºâëºãºº þì.

Òàêòèê ãýäýã íü ìàðêåòèíãèéí òóõàéëñàí ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð ã¿éöýòãýäýã òîäîðõîé ¿éëäë¿¿ä þì.

Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè òºëºâëºãººíèé ¿å øàò ñîíãîõ àðãà çàì.

Ï¿¿ñèéí ¿éë àæèëëàãààíû ÷èãëýë çîðèëãî ñòðàòåãè çºâ ñîíãîñíîîð ¿ð ä¿í øàëòãààëíà.

Ñòðàòåãè òàë äîîðõ ¿å øàòòàé ÿâàãääàã.

¯¿íä:     1. Ìàðêåòèíãèéí çîðèëãûã òîäîðõîéëîõ

2. íºõöºë áàéäëûã çàäëàí øèíæëýõ

3.   Çîðèëòîò  çàõ çýýëèéã ñîíãîõ

4.   ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäëèéã òîäîðõîéëîõ

5.   Ìàðêåòèíãèéí ñòàðòåãè òàêòèêèéã ñîíãîõ

6.   õýðýãæ¿¿ëýõ áà øèíý áèçíåñèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ

- Íèëýýä áýðõøýýëòýé õàìãèéí øèéäâýðëýõ ¿å øàò.

Ìàðêåòèíãèéí çîðèëãî íü ï¿¿ñèéí åðºíõèé çîðèëãîîñ óðãàí ãàðäàã.  ¯¿íèéã ìàø ýíãèéí àë ÷ àæèë÷èíä îéëãîìæòîé áàéõààð õèéäýã. Òóõàéí ï¿¿ñ ........ ¿éë àæèëëàãààíààñ øàëòãààëàí ººð ººð áàéäàã.

- Òóõàéí  íººö áîëîìæèéã øèíæëýõ: Ýíý ¿å øàò íü äýýðõòýé óÿëäàí ãàðíà. Õ¿ðýýëýí áóé îð÷íîî ñóäàëæ ï¿¿ñèéí íººö áîëîìæèéã òîäîðõîéëæ áàéãóóëëàãà ººðèéí  ÷àäâàðûã ¿íýëæ, äàâóó ñóë òàëàà ºðñºëäºã÷òýé õàðüöóóëæ ¿íýëíý.

- Ýíý ¿å øàò íü ìºí ÷óõàë ¿å øàò áºãººä îäîî áàéãàà çàõ çýýëèéã ñóäëàõûí çýðýãöýý øèíý çàõ çýýëèéã èëð¿¿ëýõ áîëîìæèéã ñóäàëíà.

- ¯¿íèé ãîë çîðèëãî íü èæ á¿ðäëèéí ýëåìåíòýä îíîâ÷òîé òîäîðõîéëîõ ººðººð õýëáýë îð÷èíäîî õàìãèéí ñàéí çîõèöñîí çîðèëòîä çàõ çýýëèéã õàìãèéí ñàéí õàíãàæ ÷àäàõóéö õóâèëáàðûã ñîíãîíî.

- Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè ñîíãîõäîî ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíä õàìãèéí ñàéí çîõèöîõ òîõèðîìæòîé àðãûã ñîíãîõîä îðøèíî.

Ýíý ¿å øàòàíä ñòðàòåãè òàêòèêèéã æèíõýíý ¸ñîîð äýñ äàðààëëààð ¿éë àæèëëàãààíä õýðýãëýõ áºãººä õýðýâ øààðäëàãà ãàðâàë  øèíý áèçíåñèéí òºëºâëºãººã äàõèí áîëîâñðóóëíà. 

Лекц №5.          

Маркетингийн орчин

1.          Маркетингийн орчин

2.          Маркетнгийн макро орчин

3.          Маркетингийн микро орчин

Байгаль нийгмийн аливаа үзэгдэл процесс нь түүний үйл ажиллагааг тодорхойлогч орчны хүрээнд оршдог. Тэдгээр орчны төлөв хандлага үйл хөдлөл нь хэрхэн өөрчлөгдөж хувирахаас процессийн төлөв байдал шууд хамаатай. Түүнчлэн аливаа .бизнес өөрийнхөө үйл ажиллагаа хэвийн явагдах нөхцөл бололцоог хангахуйц орчныг шаардаж байдаг. Маркетингийн орчин нь маркетингийн удирдлагын хувьд онцгой ач холбогдболтой. Маркетингийн удирдлага нь аливаа төлөвлөлтийг хийхдээ юуны урьд судалгаа шинжилгээ хийх хэрэгтэй байдаг.а тэрхүү судалгаа хийх объектууд нь буюу мэдээлэл олж авах эх үүсвэрүүд нь маркетингийн орчин байдаг. Маркетингийн орчинг хянагдаж байгаа түвшингээс нь хамааруулан макро микро гэсэн 2 том бүлэгт хуваана. Макро орчныг эдийн засгийн, хүн ам зүйн, улс төрийн, соёлын, хууль эрх зүйн, байгаль цаг уурын, ШУТД-ийн гэж ангилдаг.

Эдийн засгийн орчин: бизнесийн үйл ажиллагаанд хүчтэй нөлөөлөгч өндөр мэдрэмж бүхий орчин юм. Эдийн засгийн орчны хүрээнд бизнесийн үйл ажиллагааг амжилттай хөтлөн явуулах үүднээс түүнийг таньж мэдэхийн тулд дараахь үзүүлэлтүүдийн системийг ашигладаг. Уунд: терийн мөнгө, зээл, таатвар, гаалийн бодлого, хөрөнгө оруулалт, гадаад худалдааны төлбөрийн баланс, валютын ханшны хэлбэлзэл, ажилгүйдэл болон инфляцийн түвшин, хүн амын ордогыг болон худалдан авах түвшин, хэрэглээний үнийн индекс, хэрэглээ ба хадагаламжийн харьцаа макро эдийн засгийн өсөлтийн үзүүлэлтүүүд зэрэг орно.

Улс тер хууль эрх зүйн орчин: бизнесийн ямарч байгууллагын хувьд тэр тусмаа гадаадын хөрөнгө оруулагчын хувьд хамгийн их анхаарлыг нь татаж судлаж байдаг орчин бол улс төр, хууль эрх зүйн орчин юм. Гадаадын хөрөнгө оруулагчийн хувьд энэ орчны нөлөөлөөс болж ямар нэгэн эрсдэлд орвол энэ нь нөхөхөд туйлын хүнд хохиролыг бий болгодог. Ж.нь: төрийн эргэлт, дайн, засаглалын хямрал,

Байгаль экологийг орчин: Үүний нөлөөлөл нь ХАА аялал жуучлал, ан агнуур, уул уурхайн салбарт өндөр мэдрэмжтэй байдаг. Байгаль экологийн үнэлгээг хур тунадас, салхины чиглэл, агаарын температур гэх мэт баг агаарын үзүүлэлтээр тооцохоос гадна газарзүйн болон эдийн засгийн үзүүлэлтээр судлан хянаж байдаг.

Хун ам зүйн орчин: Нийгэм эдийн засгийн шинжтэй үзүүлэлтүүдээр хүн амын шинжилгээ судалгаа хийж үр дүнг нь гаргаж ирэх үйл явц юм. Хүн ам зүйн орчин нь харьцангуй таамаглах боломжийг олгож байдаг. Хүн ам зүй талаар судалгаа хийдэг албан ёсны байгууллагууд  бүрд үйл ажиллгаагаа явуулдаг бөгөөд эдгээр нь үнэн зөв цаг үеийн мэдээллээр хангах үүрэгтэй байдаг. Хүн ам зүйн орчны нэг гол үзүүлэлт бол соёлын хүчин зүйл юм. Хууль эрх зүйн орчноос дутахгүйгээр гадаадын хөрөнгө оруулагчдын анхаарлыг татаж судлах ёстой орчин бол яах аргагуй соёлын хүчин зүйл байдаг.

ШУТД: ШУ техникийн дэвшил нь өөртөө маш их хэмжээний өртөг зардал төдийгүй оюуны багтаамжийг агуулж байдаг учраас нэгэнт бий болоод өөрийн байр суурийг эзэлсэн технологийг гүйцэж түрүүлнэ гэдэг бол хүнд асуудал байдаг* Тухайн цаг хугацаанд нь худалдан авна гэдэг бол буурай хөгжилтэй улс орны хувьд бас л дийлдэшгүй үнэ өртөг юм. Энэ техник технологийн хурдцыг ашиглах хамгийн зөв арга бол хамтран ажиилах явдал юм. Микро орчныг дотор нь тодорхой хэмжээгээр хянагддаг элементүүд буюу хэрэглэгч бэлтгэн нийлүүлэгч, өрсөлдөгч, зуучлагч, түншлэгч, харилцагчдаас бүрдсан гадаад микро орчин, бүрэн хянагддаг элементүүд буюу санхүү, үйлдвэрлэл, боловсон хүчин, маркетингийн алба гэсэн дотоод микро орчин гэж 2 ангилдаг.

Лекц №6.           

Маркетингийн мэдээлэл судалгаа

1.           Маркетингийн мэдээллийн систем

2.           Маркетингийн мэдээллийн системийн агуулга бүтэц

3.           Маркетингийн судалгааны систем, түүний арга зүй

Бизнесийн хөгжил улам бүр гүнзгийрэхийн хэрээр зах зээлийн төлөөх өрсөлдөөн, түүний эрчимжилт улам нэмэгдэж мэдээдлийн хэрэгцээг улам бур өсгөж байна. Өөрөөр хэлбэл оновчтой мэдээллийг цаг алдалгүй бусдаас өрсөн мэдснээр ситемтэйгээр ашиглавал бизнесийн амжилтанд шийдвэрлэхүйц нөлөөтэй байдаг.

Ийнхүү мэдээллийг хуримтлуулан ашиглах болсноор байгууллагад маркетингийн мэдээлэл судалгааны систем бий болсон. Орчин үед мэдээллийг зөвхөн хуримтлуулан санамсаргүйгээр ашиглах бус харин зохион байгуулалтайгаар эрэмблэгдсэн нэгдсэн систем бий болгох шаардлага зүй ёсоор урган гарч байна.

Мэдээллийг хуримтлуулан ситемтэйгээр ашиглах аргазүй, технологи, нөөцийн иж бүрдэл бий болгохыг маркетингийн мэдээлэлийн систем гэнэ. Маркетингийн мэдээлэлийн системийн гүйцэтгэх үүрэг нь байгууллагын удирдлагын хувьд улам бүр өсөн нэмэгдэж байна.

Маркетингийн удирдлага нь өөрөө цаг ямагт нарийвчилсан төлөвлөлтөд тулгуурлан явагдаж байдаг. Харин төлөвлөлтийг боловсруулахын тулд бизнесийн орчны үйл хөдлөл, төлөв хандлагыг сайтар судлан мэдэх ёстой. Ингэж уялдуулйхын тулд орчны элементүүдтэй харьцах зохион байгуулалттай арга замаа тодорхойлсон байх хэрэгтэй. Энэ арга зам нь маркетингийн удирдлагаар дамжин улмаар бизнесийн удирдлагатай орчны элементүүдийг холбон өгөх механизм нь маркетингийн мэдээлэлийн систем байдаг. Үүнээс үзэхэд маркетингийн мэдээлэлийн систем нь дараах ач холбогдолтой.

1.  Бизнесийн удирдлагын шийдвэрийг мэдээллээр хангах

2. Оновчтой    мэдээллийн     ашиглалтыг    бий     болгосноор

     үйл ажиллагааны хувилбарыг бий болгоно.

3.           Зах   зээлийнхээ   эрэлт   хэрэгцээ   өвөрмөц   онцлогийг   бусдаас
түрүүлж мэдрэх боломжийг олгоно.

4.           Байгууллагын   удирдлагын   иж   бүрэн   мэдээлэлийн   санг   бий болгоно.

5. Үйл ажиллаганы дэс дараалал, уялдаа холбоог нээн илруулдэг.
Маркетингийн мэдээлэлийн систем гэдэг нь мэдээлэл төдийгүй түүнд хандсан арга зам технологи, төрөл бүрийн нөөц, хүний ур чадвар, цаг хугацааг багтаасан өргөн хүрээтэд ойлголт юм.

Маркетингийн мэдээлэлийн систем нь 4 дэд системд хуваагддаг.

1.  Гадаад мэдээлэлийн систем

2.           Дотоод мэдээлэлийн систем

3.           Мэдээлэл боловсруулах аргачилал

4.           Маркетингийн судалгаа

Гадаад мэдээлэлийн систем гэдэг нь тухайн байгууллагын гадаад микро болон макро орчноос мэдээллууд цуглуулдаг. Өөpөөp хэлбэл гадна эх үүсвэрүүдээс хуримтлуулагдах мэдээлэл юм.

Дотоод мэдээлэлийн систем гэдэг нь байгууллагын дотоод микро орчноос авч болох бүхий л мэдээллүүдийн иж бүрдлийг хэлнэ. Аливаа мэдээлэл нь анхдагч хоёрдогч гэсэн 2 хэлбэртэй байдаг. Анхдагч мэдээлэл гэдэг нь жинхэнэ эх үүсвэрээс нь цоо шинээр авч буй мэдээллийг хэлнэ. Харин хоёрдогч мэдээлэл гэж урьд өмнө буюу одоо ямар нэгэн зорилгын үүднээс хуримтлагдан тараагдаж байгаа мэдээллийг хэлдэг.

Мэдээлэл нь шууд шийдвэрт ашиглагдаж болох шалгуураар хэмжигдэж байдаг. Энэ шалгуурыг хангаагүй мэдээллийг түүхий мэдээлэл гэж нэрлэдэг. Түүхий мэдээллийг боловсруулан удирдлагын шийдвэрт ашиглаж болох ур дүнг гаргаж авах үүднээс хэрэглэгддэг арга зуйн системийг нийтэд нь мэдээлэл боловсруулах аргачилал гэж нэрлэнэ. Маркетингийн хэрэгжүүлэх үйл явц нь нийгмийн олон талт үзэгдэл харилцаануудтай холбогддог учраас тэр хэмжээгээрээ , мэдээлэл боловсруулах арга зүй нь өргөн хүрээтэй тодорхойлогддог. Еренхийд нь загварын болон статистик сан гэсэн 2 бүлэгт мэдээлэл боловсруулах аргачилалыг хуваан авч үздэг.

Маркетингийн мэдээлэлийн систем нь бизнесийн шийдвэрийг дэмжих тасралтгуй үйл явц байдаг. Тэгэхдээ цаг үеийн шинжтэй тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэх замаар улам баяжиж байдаг.

Тэрхүү тулгамдсан асуудлыг цаг тухайд нь мэдэрч учир шалтгааныг нь тодорхойлох хэрэгсэл нь маркетингийн судалгаа юм.

Шийдвэрлэх асуудлаас шалтгаалан маркетингийн судалгааны чиглэлүүд нь олон талтай. Тэдгээрээс нэлээд зонхилох шинжтэй давтагдан хэрэгждэг судалгааны чиглэлүүд нь хэрэглэгчийн, борлуулалтын, өрсөлдөгчийн, маркетингийн орчны, гадаад зах зээлийн судалгаа юм. Байгууллага нийгмийн олон талт харилцаа, үзүүллүүдтэй тулгарч байдаг. Маркетингийн судалгааг төлөвлөн хэрэгжуулэх үйл явц нь дараах үе шатуудаас бүрдэнэ.

1.  Судалгааны асуудал тодорхойлох

2. Судалгааны төлөвлөгөө буюу дизайныг боловсруулах

3. Судалгаанб арга аргачилалыг боловсруулж мэдээллийг цуглуулах

4. Дизайны дагуу үйлдлийг гүйцэтгэх

5. Мэдээллийг задлан шинжилж үр дүнг гаргах

6. Судалгааны тайлан бичих

7. Судалгааны асуудлыг тодорхойлно: гэдэг нь юуг, ямар учраас, судлах, судлах шаардлагатай эсэх, эцсийн үр дүн нь юу байх, түүнийг шийдвэрт хэрхэн ашиглах вэ гэдгийг боловсруулна гэсэн үг. Хэрвээ судалгааны асуудлыг буруу тодорхойлвол судалгааны үр дүн хэрэгцээгүй болох бөгөөд асар их нөөц цагийг үргүй зарцуулна гэсэн үг. Маркетингийн судалгааг мэгрэгшсэн судлаачид гуйцэтгэдэг. Зарим тохиолдолд бие даан бизнес эрхлэдэг агентлаг компанид хандах шаардлагтай болдог. Ер нь судалгааны асуудлыг тодорхойлохдоо онол практикийнй өргөн мэдлэгтэй мэрэгшсэн мэрэгжилтнуудийг хамруулах нь зүйтэй.

Судалгааны дизайн буюу төлөвлөгөөг боловсруулах: маркетингийн судалгаа нь нийгмийн олон талт харилцаанд тулгуурлаж түүнээсээ улбаалан маш олон талаас нь бодож боовсруулсан нарийн чимхлүүр үйлдлүүдийг шаарддаг учраас төлөвлөлт биш дизайн гэсэн үгийг хэрэглэх нь илүү тохиромжтой байдаг. Судалгааны дизайны хүрээнд дараах зүйлд анхаарах хэрэгтэй .

•         Судалгааны хэлбэр ямар байх вэ?

•         Судалгаанд ямар хэрэгсэл ашиглах вэ?

•         Судалгаанд хамрагдах хүн амын нэгжийг хэрхэн сонгох вэ?

•    Тэрхүү хүн амын нэгжтэй хэрхэн харилцаа тогтоох вэ?

•     Хэн хэзээ хэрхэн гүйцэтгэх вэ? .                

Маркетингийн судалгаа   нь шинжих, тодруулах, учир шалтгааны судалгаа

гэсэн ундсэн 3 хэлбэртэй. Эдгээрийг дангаар нь эсвэл хослуулан хэрэглэж болно. Шинжих судалгаа гэдэг нь аливаа зүйлийн тухай анхны төсөөлөл олж авах зорилго бухий судалгаа юм. Тодруулах судалгаа нь анхны төсөөлөлийг улам баяжуулах, мэдээллииг илүү нарийвчлан аваад чиглэгдсэн судалгаа байдаг. Харин учир шалтгааны судалгаа нь хамгийн өргөн хэрэглэгдэх бөгөөд байнга ямар нэгэн зүйлд хариулт өгч байдаг онцлогтой. Альч судалгааны үед мэдээллииг гадны болон дотоод гэсэн 2 эх үүсвэрээс цуглуулдаг. Мөн анхдагч болон хоёрдогч мэдээллииг өргөн ашигладаг. Хоёрдогч мэдээлэл нь олоход хялбар, цаг зардал хэмнэдэг давуу талтай боловч тухайн асуудалд бүрэн дүүрэн хариулт өгч чаддаггүй, хугацаа нь өнгөрсөн байх, зөрүүтэй байх зэргээр чанарын шаардлага хангахгүй байх сөрөг талтай байдаг. Иймээс хоёрдогч мэдээллиин дутууг нөхөхиин тулд анхдагч мэдээллииг цуглуулдаг гэж ойлгож болно. Анхдагч мэдээллииг цуглуулах 3 арга байдаг.

•      Ажиглалт: ямар нэгэн хүчин зүйлийг нь өөрчлөхгүйгээр судалгааны объектын хэвийн нөхцөл, байдалд сонирхсон үйлдэл процесс хэрхэн явагдаж байгааг тандан мэдэх арга юм. Энэ аргыг ихэвчлэн хэрэглэгчийн худалдан авах төлөв байдал, сэтгэлзүйн онцлог, амьжиргааны хэв маягийг судлахад ашигладаг.

•        Туршилт: Тодорхой хүчин зуйлийг сонгон хувьсагч болгон аваад
бусад хүчин зүйлийг хэвийн буюу тогтмол байдалтай үлдээх замаар
хувьсагчийн нөлөөлөлд судалгааны объект хэрхэн өөрчлөгдөж ямар
төлөв байдалд орж байгааг судлах арга юм. Энэ аргыг ихэвчлэн шинэ
бүтээгдэхүүнийг зах зээлд гаргах, үнэлэх, сурталчилгаа рекламд
хэрэглэгчид хэрхэн хандаж байгааг илрүүлэхэд ашигладаг.

•        Асуулга: Судалгааны зорилго үр дүнд чиглэсэн систем уялдаа
холбоо бүхий асуултуудыг нэгтгэсэн хариулт авах судалгааны арга
юм. Энэ аргыг гол төлөв юмс үзэгдлийн мен чанарыг тодорхойлох
чиглэл бүхий судалгаанд өргөн ашиглагддаг.

Анхдагч мэдээллииг цуглуулах үндсэн 2 хэрэгсэл байдаг.

•        Анкет: нь тодорхой зорилго бухий асуултуудаас бүрддэг бөгөөд
хамгийн өргөн ашиглагддаг хэрэгсэл юм. Анкетын асуултыг дотор
нь нээллтэй хаалттай гэж 2 хуваадаг.

•        Нээлттэй асуулт гэдэг нь тухайн судалгаанд    оролцогчийн   үзэл   бодол, санлыг чөлөөтэй тусгах зорилготой   бөгөөд   оролцогч   өөрийн   үгээр   тайлбарлан бичих боломжтой асуултууд байдаг. Энэ нь боловсруулахад төвөгтэй байх сөрөг   талтай.   Харин   хаалттай   асуулт   гэдэг   нь   боломжит   бүх хариултаас   бүрдэх   ба   оролцогч  зөвхөн   өгөгдсөн   хариултуудаас сонголт хийдэг. Иймээс боловсруулахад дөхөмтэй байх хэдийч нэгэн хэв   загварт   баригдан   шинэ   санаа   гарах,   бодит   нөхцлийг  зев
үнэлэхгүй байх зэрэг сөрөг талыг агуулж байдаг.

•        Механик байгууламжийн хэрэгсэл: Маркетингийн судалгаанд анкетийн  асуулгаас гадна янз бүрийн механик байгууламжуудыг хэрэглэдэг. Эдгээр төхөөрөмжүүд нь хүний нүдний хөдөлгөөн, сэтгэл хөдлөлийг нь хэмжих замаар тухайн судалгааны объектод хэрхэн хандаж байгаа байдлыг судлаж байдаг.

Судалгааны дизайныг боловсруулах явцад хүн амын нэгжийг тодорхойлохдоо   хэнийг   оролцуулах   вэ,   хичнээн   хүнийг   оролцуулах   вэ,

судалгаанд хамрагдах хүнийг ямар аргаар сонгон авах вэ, гэсэн асуултуудад хариулт өгдөг. Эдгээр асуудал нь асуулгын аргаар судалгаа хийж байгаа нөхцөлд илүү тод ажиглагддаг. Нэгэнтэй хун амын нэгжийг сонгож авсан бол тэдгээртэй хэрхэн харилцаа тогтоохыг шийдэх хэрэгтэй байдаг. Хэдийгээр энэ нь энгийн зүйл мэт боловч хүмүүсийн сэтгэлзүй, уур амьсгал, орчин нөхцөл, цаг хугацааг нарийн төлөвлөн явуулах нь эдийн засгийн хувьд төдийгүй судалгаа зөв явагдаж үр, дүнд хүрэх гол нөхцөл болдог. Хүн амын нэгжтэй харьцаа тогтоохдоо шуудан, телефон, мэдээллийн сүлжээ, биечлэн уулзах гэсэн аргуудаас сонголт хийх хэрэгтэй болдог. Эдгээр нь дор бүрнээ өөрийн гэсэн сул болон давуу талуудтай байдаг тул сайтар бодож сонгох шаардлагатай.

Судалгааны арга аргачилалыг боловсрууулна гэдэг нь бидний дээр үзсэн шинжих, тодруулах, учир шалтгааны судалгааны алиныг нь сонгосноос шалтгаалан судалгаа явуулах технологийн өвөрмөц хувилбарыг боловсруулна гэсэн үг. Үүний дараа мэдээлэл цуглуулах ажилд шууд орох бөгөөд ингэхдээ судалгаа дизайны дагуу маш болгоомжтой үйлдлүүдийг гүйцэтгэх хэрэгтэй.

Цуглуулсан мэдээллүүдийг судалганы эцсийн зорилго үр дүнг хэрхэн хангаж байгааг нягтлан үзээд шаардлагтай боловсруулалт хийн удирдлагын шийдвэрт шууд ашиглаж болохуйц болгох хэрэгтэй. Мэдээллийг эцсийн байдлаар боловсруулалт хийсний дараагаар дүгнэлт саналыг боловсруулан улмаар судалгааны тайлан бичих үе шатанд шилжинэ.

- Судалгааны тайлан нь судалгааны бүхий л процессийг хамгийн товч тодбрхой байдлаар илэрхийлэн бусдад ашиглах боломжоор хангаж өгсөн албан баримт байдаг. Хэдийгээр судалгааны тайланг янз бүрээр бичдэг боловч дэс дараалал уялдаа холбоо агуулгынхаа хувьд дараах байдлаар бичигдсэн байвал зохино. Үүнд:

1.            Судалгааны товч агуулга

2.     Судалгааны үндэслэл

3.     Судалгааны зорилго, зорилтууд

4.     Судалгаанд хэрэглэгдсэн арга хэрэгсэл

5.     Судалгааны үр дүн зэрэг болно.

ЛЕКЦ №7.                            

ÇÀÕ ÇÝÝËÈÉÍ ÑÅÃÌÅÍÒ

Àëèâàà çàõ çýýëèéí õýðýãëýã÷ õîîðîíäîî îëîí øèíæ ÷àíàðààð ÿëãààòàé áàéäàã. Ñ¿¿ëèéí ¿åä çàðèì ï¿¿ñ êîìïàíè, çàõ çýýëèéí òîäîðõîé ñåãìåíòýä òºâëºð÷  àæèëëàõ íü èõ áîëñîí. Ñåãìåíòýä òºâëºðíº ãýäýã íü  õýðýãëýã÷äèéã àëü íýã øàëãóóðààð àíãèëæ àëü òîõèðñíûã ¿éë  àæèëëàãààíäàà òóñãàíà. Çàõ çýýëèéã ñåãìåíò÷ëýõ 3 ¿å øàòòàé.

1. Íèéãìèéí ìàðêåòèíã – ýíý ¿å øàòàíä ¿éëäâýðëýã÷èä íèéò õýðýãëýã÷èä çîðèóëñàí íèéòëýã á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýäýã. ¯¿íèé à÷ õîëáîãäîë áàðààíû áººíººð ¿éëäâýðëýæ çàðäàë õýìíýäýã õàðüöàíãóé òîì çàõ çýýëä ãàðàõ áîëîìæòîé.

2. Áàðààã ÿëãàâàðëàõ ìàðêåòèíãèéí ¿å øàò – ýíý ¿å øàò íü ¿éëäâýðëýæ áóé áàðààã òîäîðõîé øèíæ  ÷àíàðûí õóâüä ðåêëàì ÷èìýãëýëèéí õóâüä ìºí ñàâ áàãëàà áîîäëûí õóâüä ÿëãààòàé ãàðãàäàã. Ýíý ¿åä ï¿¿ñ òîì çàõ çýýëä òýì¿¿ëäýã. Ýíý ¿å øàòíû ãîë çîðèëãî íü çàõ çýýëèéí ÿíç á¿ðèéí ñåãìåíòýä òààëàãäàõàä  áèø õàðèí õóäàëäàí àâàã÷äàä îëîí íýð òºðëèéí áàðààã ñàíàë áîëãîõîä îðøäîã.

3. ×èãëýñýí ìàðêåòèíãèéí  ¿å øàò -  ¿¿íä ¿éëäâýðëýã÷èä á¿òýýãäýõ¿¿íýýð ÿëãàðààä çîãñîõã¿é  õýðýãëýã÷èéí õîîðîíä ÿëãàà ãàðãàæ  òýäãýýðýýñ ñîíãîæ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã. Èéìä óã ¿å øàò íü çàõ çýýëèéí   òîäîðõîé ñåãìåíòýä ìàðêåòèíãèéí ÿìàð áîëîëöîî áàéãààã  èëð¿¿ëäýã à÷ õîëáîãäîëòîé óã ¿å øàòíû ¿åä äîîðõ äàðààëëààð ÿâàãäàõûã øààðääàã.

- Çàõ çýýëèéã õýñýã÷ëýí õóâààõ ¸ñòîé. Õýðýãëýã÷èä îëîí øèíæ ÷àíàðààð  ÿëãààòàéã  ¿íäýñëýí òîäîðõîé øèíæ ÷àíàð øàëãóóðààð õýñýã÷èëæ õóâààíà. Çàõ çýýëèéã õýñýã÷ëýõ õýä õýäýí çàð÷èìòàé. Þóíû ºìíº ãàçàð ç¿éí çàð÷èì áèé. Çàñàã çàõèðãààíû õóâààðèàð, ýäèéí çàñãèéí  ìóæëàëààð, õîòæèëòîîð.

- Õ¿í àì ç¿éí àíãèëëààð. Íàñíû àíãèëàë, õ¿éñ, ºðõèéí ãèø¿¿äèéí òîî, îðëîãûí ò¿âøèí, ãýð á¿ëèéí áàéäàë, ¿íäýñòýí ÿñòàí, øàøíààð ãýõ ìýò.

- Ñýòãýë ç¿éí çàð÷èì. Íèéãìèéí àíãè äàâõàðãà àæèë÷èí àëáàí õààã÷äûí, ìºí àìüäðàëûí õýâ ìàÿãààð óëàìæëàëò ¸ñ ç¿é áàðèìòëàã÷èä, ãîî ñàéõíûã  ýðõýìëýã÷èä, àìüäðàëûí ã¿éëãýý óõààíòàé.

- Òºëºâ áàéäëûí çàð÷èì. Õýðýãëýã÷èä á¿òýýãäýõ¿¿íä õýðõýí õàíäàæ áóé õàíäëàãààð àíãèëíà. Òóõàéëáàë õóäàëäàà õèéõ øàëòàã ãàðãàõ áàéäëààð. ªäºð òóòàì îíöãîé òîõèîëäîëä ãýõ ìýò. Õýðýãëýæ áóé áàéäëààð  ¿ë õýðýãëýã÷, äóíä çýðýã, èäýâõèòýé ãýõ ìýò.

Õýðýãëýæ áàéãààã¿é

Òîãòìîë õýðýãëýã÷

Øèíý õýðýãëýã÷

Ýäãýýð çàð÷ìààð çàõ çýýëèéã ñåãìåòí÷èëñíèé äàðàà çîðèëòîä çàõ çýýëèéã ñîíãîäîã. Èíãýõäýý ï¿¿ñèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé èæèë áàéäëûí ò¿âøèí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ìàðêåòèíã ãýõ ìýò. Õ¿÷èí ç¿éëèéã õàðãàëçäàã. ¯¿íèé äàðàà õàìãèéí àøèãòàé ãýæ ¿çñýí ñåãìåíò òîäîðõîéëîõîä ãîëëîíî. Èíãýýä çîðèëòîä çàõ çýýëèéã  ñîíãîñíû äàðàà òóõàéí çàõ çýýë äýýð á¿òýýãäýõ¿¿íèéã áàéðøóóëíà. Òóõàéí çàõ çýýë äýýð ºðñºëäºã÷èéí ñóäàëãàà õèéõ. ̺í òóõàéí çàõ çýýëä õýä õýäýí  ºðñºëäºã÷èéã áàãòàõóéö ó÷èð ºðñºëäºã÷ººñ èë¿¿ íººöòýé áàéõ.

Çàõ çýýëèéí õýñýã÷ëýë ãýäýã íü ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãààíä íèéòëýã õýðýãöýýãýýð íü õýñýã áîëîí õóâààõ ¿éë àæèëëàãàà þì. Ýíý ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íä áèé áîëîõ õóäàëäàí àâàã÷äûí çàõ çýýëèéã õýñýã áóþó ñåãìåíò ãýíý.

 ÌÀÐÊÅÒÈÍÃÈÉÍ ÑÅÃÌÅÍÒ

           Áèçíåñèéí áàéãóóëëàãóóä èðýýä¿éí õóäàëäàí àâàã÷äûí ãðóïï¿¿äèéí õýðýãöýý øààðäëàãûã èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé õàíãàæ áîðëóóëàëò, àøãàà íýìýãä¿¿ëýõèéí òóëä çàõ çýýëèéã õýñýã÷èëäýã. Çàõ çýýëèéí õýñýã÷ëýë þóã èëýðõèéëýõ âý? Õ¿ì¿¿ñ ººð ººð õ¿ñýë øààðäëàãà  õýðýãöýýòýé þì. Èðýýä¿éí õýðýãëýã÷èääýý ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãààíä  èæèë õàðèó ºãºõ áàéäàë áîëîí íèéòëýã õýðýãöýýãýýð íü ãðóïïóóä áîëãîí õóâààõ ¿éë àæèëëàãààã õýñýã÷ëýë ãýíý. Ýíý ¿éë àæèëëàãààíû ä¿íä áèé áîëîõ õóäàëäàí àâàã÷äûí ãðóïïóóäèéã çàõ çýýëèéí õýñýã áóþó ñåãìåíò ãýíý.

ЛЕКЦ №8.                      

ÕÝÐÝÃËÝÃ×ÈÉÍ ÇÀÕ ÇÝÝË

1.   Õýðýãëýã÷èéí çàõ çýýëä õóäàëäàí àâàõ çàí òºëºâ çàãâàð

2.   Õýðýãëýã÷èéí õóäàëäàí àâàõ øèéäâýð  ãàðãàõ ¿å øàò íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éë

3.   Õýðýãëýã÷èéí õóäàëäàí àâàõ çàí òºëºâèéí ñóäàëãààíû îð÷èí ¿åèéí ÷èãëýë

Çàí áàéäëûí ñýòãýë ç¿é íü  õóäàëäàí  àâàã÷èéí ñýòãýë ç¿éä  íºëººëäºã  èéìä  ¿¿íèéã ñóäëах  ÷óõàë øààðäëàãàòàé  õýðýãëýã÷èéí çàõ çýýë  ãýäýã íü õóâèéí áà àìèíû õýðýãëýýíä çîðèóëæ áàðàà ¿éë÷èëãýýã  õóäàëäàí àâàõ ººð çîðèóëàëòààð àâ÷ áóé ºðõ á¿ë õóâü õ¿ì¿¿ñèéã õýëíý. Èéìä õýðýãëýã÷èéí çàõ çýýëèéã ñóäàëíà ãýäýã íü õóâü õ¿í ºðõ ãýðèéã ñóäàëíà ãýñýí ¿ã. Хýðýãëýýíèé çàõ çýýëèéí áàãòààìæ íü îáúåêòîîñ øàëòãààëæ ÿíç ÿíç áàéíà. Æèøýý íü ìîíãîëûí çàõ çýýëèéã ñóäàëíà ãýâýë õýðýãëýýíèé çàõ çýýëèéí áàãòààìæèéã õ¿í àìûí òîîãîîð òîîöíî. Õýðýãëýýíèé çàõ çýýë ãýäýã íü íàñ õ¿éñ, îðëîãî áîëîâñðîëûí ò¿âøèí õ¿ñýë ñîíèðõîëîîðîî ººð õîîðîíäîî ÿëãààòàé á¿ëãýýñ òîãòîíî. Èéìä ìàðêåòèíãèéí  ñóäëàà÷èä õýðýãëýã÷äèéã õ¿í àì ç¿éí, ñýòãýë ç¿éí òºëºâ áàéäëûí ãýõ ìýò îëîí ¿ç¿¿ëýëòýýð àíãèëæ òýäíèé ¿éë÷èëãýýã õàíãàæ ÿìàð áàðàà ¿éëäâýð áàéíà áàðààã õýðýãëýõ ÿàãààä àâàõ áîëñîí íü îëîí øàëòãààíòàé. ªºðò çàéëøã¿é øààðäëàãààð, õîæèì õýðýãëýõýýð ýñâýë áóñäàä äàìæóóëàõ çîðèëãîîð õóäàëäàí àâäàã çàõ çýýëèéí õýìæýý ¿éëäâýðèéí ºñºëò íýìýãäñýíèé õýðýýð ìàðêåòèíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä õóäàëäàí àâàõ ÷àäâàðòàéãàà òýð á¿ð óóëçàæ ÿðèëöàõ áîëîìæã¿é áîëäîã èéìä õýðýãëýã÷èéã ñóäëàõ íü ÷óõàë áîëñîí ¿éëäâýðëýã÷äýýñ ÿâóóëæ áóé ºäººëòèéí õàíäëàãàä õýðýãëýã÷èä õýðõýí õ¿ëýýí àâ÷ áóéã æèíõýíý ¸ñîîð ñóäëàõ  íü ï¿¿ñèéí ºðñºëäºã÷ººñ äàâóó òàë áîëîõ íýã ãîë ¿íäñýí àðãà þì. Ýíý íºëººëëèéã õýðýãëýã÷ á¿ð ººð ººðººð õ¿ëýýí àâíà. Èéìä ìàðêåòèíãèéí ñóäëàà÷èä  ò¿¿íä õàíäàõ õàíäëàãà õî¸ðûí õîîðîíäûí õàìààðëûã ñóäëàõàä õóäàëäàí àâàã÷èéí õóäàëäàà õèéõ øàëòàã ò¿õýöèéã ñóäëàõàä õî¸ð ÷èãëýë áàðèìòëàíà.

1.   Áàðààã ñîíãîõ, õóäàëäàà õèéõ õýðýãëýã÷èéí õàíäëàãûã ñóäàëíà

2.   Õóäàëäàà õèéõ ¿åäýý õóäàëäàí àâàã÷èéã øèéäâýð ãàðãàõàä íü ¿ð àøèãòàé ºíãºðººõ õóäàëäàà õèéõ øèéäâýð ãàðãàõàä íºëººëäºã.

Сýòãýë ç¿éí õ¿÷èí ç¿éëèéã ñóäëàõàä äîîðõ 3 àðãûã àøèãëàà. 

1.   Ôóíêöèîíàëü àðãà

2.   Äèíàìèê

3.   Ñóóðü øèíæèëãýýíèé

Ýíý àðãà íь øèíý íýð òºðëèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õóäàëäàõûí òóëä ìàðêåòèíãèéí øèíý ÷èã áàðèìòëàëûã ñóäàëæ õ¿ì¿¿ñèéí ñýòãýë ç¿éí õ¿÷èí ç¿éëèéã àøèãëàõ ÿâäàë þì. Òóõàéí õýðýãëýã÷èéí ñýòãýëèéã çºâ òîãòîîí èéì  øèíæèíä á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð, õýëáýð, çàãâàð, áàãëàà áîîäîë, ¿íýð, àìò, ãýõ ìýò ìýäðýìæ á¿õèé õ¿÷èí ç¿éëñ íºëººëæ áîëíî.

Äèíàìèê – ýíý íü õ¿íèé õóäàëäàà õèéõ øèéäâýð ãàðãàõ øàëòàã ò¿ëõýöèéã õ¿ì¿¿ñèéí íàñíû õºäºë㺺í íèéãýìèéí õºãæëèéí ººð÷ëºëòòýé õîëáîí ñóäàëäàã.

Ýíý íü õ¿í àìüäðàëûí òóðøèä ººðèéí ¿çýë áîäëîî ººð÷èëæ áàéäàã îíöëîãòîéãîî õîëáîîä ¿¿íä íü òîõèðóóëæ ìàðêåòèíãèéí ÷èã áàðèìòëàë áîëîâñðóóëäàã.

Ñóóðü øèíæèëãýýíèé àðãà: õóäàëäàà õèéõ øèéäâýð ãàðãàõ ò¿ëõöèéã ã¿íçãèéð¿¿ëýí ñóäëàõ çàìààð õàìãèéí à÷ õîëáîãäîëòîé ç¿éëèéã òîäîðõîéëíî. Èæ á¿ðýí ñóäàëãàà õèéñíèé ¿íäñýí äýýð ìàðêåòèíãèéí øèíý ÷èã áàðèìòëàë ñóäàëæ áîëîâñðóóëàõ ÿâäàë þì. Èéìä õóäàëäàà õèéõ øààðäëàãàä ò¿ëõýö áîëæ áóé ºäººã÷ õ¿÷èí ç¿éëèéã öîãöîëáîðîîð àâ÷ ñóäëàõ øààðäëàãòàé áàéäàã.

Ýíý íºëººëëèéã õî¸ð á¿ëýãò õóâààíà.

    1. мàðêåòèíãèéí ºäººõ õ¿÷èí ç¿éë /á¿ò, ¿íý ãýõ ìýò/

2.   Áóñàä õ¿÷èí ç¿éëñ /ýä, øèíæëýõ óõààí, íèéãýì, ñî¸ë/

¯éëäâýðëýã÷èéí ÿâóóëñàí ºäººã÷èéí ¿ð ä¿íä õýðýãëýý áîëîí áàðààã àâàõ ýñýõýý øèéäíý.

Ìàðêåòèíãèéí ñóäëàëûí ãîë çîðèëãî áîë ºäººëòèéí ¿ð ä¿íä óõàìñàðò ÿìàð íºëººëºë áóéã ñóäëàõ ñóäëàà÷èä ñýòãýë ç¿é÷èä õ¿íèé ìýäðýìæ ºäººëòèéí  òàëààð îëîí îíîë çàãâàðûã õýâø¿¿ëýí ãàðãàñàí áàéäàã. ¯¿íä: Ìàñëîó /ó÷èð øàëòãààíãé îíîë/, Ïàâëîâ, Ñïåñåð  íàðûí / ò¿ëõýö-õàðèó, õýëáýð áà îð÷íû îíîë ãýõ ìýò/, Ôðåäèéí /Ïñèõî-àíàëèòèê / ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà  õýðýãëýã÷èéí õóäàëäàí àâàõ çàíòºëºâèéí  çàãâàðûã äîîðõ åðºíõèé áàéäëààð òîìú¸îëîí ñóäàëäàã. 

ЛЕКЦ №9.

ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ÇÀÕ ÇÝÝË

1. Áàéãóóëëàãûí çàõ çýýëèéí ìºí ÷àíàð, îíöëîã, õóäàëäàí àâàõ øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë ÿâö

2. Áàéãóóëëàãûí çàõ çýýëèéã õýñýã÷ëýí õóâààõ

3. ¯éëäâýð áàéãóóëëàãûí äýðãýä ìàðêåòèíãèéí àëáûã çîõèîí áàéãóóëàõ íü ò¿¿íèé ¿¿ðýã

          Áàéãóóëëàãûí çàõ çýýë ãýäýã íü øèíý á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýý áèé áîëãîõ ¿éëäâýðèéí ïðîöåññûã ¿ðãýëæë¿¿ëýõ ººð ¿éë àæèëëàãàà ãàçàðûí õýðýãëýã÷èä áîëîí ºðãºí õýðýãëýýíèé çàõ çýýë äýýð á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õóäàëäàõ áîðëóóëàõ îðëîãî ººðèéí ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëàõàä õýðýãëýõ çîðèëãîîð á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýã àâ÷ àøèãëàæ áóé á¿ëýã õ¿ì¿¿ñ áàéãóóëëàãà õàìò îëîí þì. ̺í áàéãóóëëàãûí çàõ çýýë äýýð èõýâ÷ëýí ÕÀÀ-í á¿òýýãäýõ¿¿í ò¿¿õèé ýä ÿíç á¿ðèéí ìàøèí òåõíèê àøèãò ìàëòìàë, îéí áîëîí äàëàéí àæ àõóéí á¿òýýãäýõ¿¿í áîðëîãääîã.  Èéìýýñ áàéãóóëëàãûí çàõ çýýëä ÕÀÀ, àæ ¿éëäâýðèéí õóäàëäàà ¿éë÷èëãýýíèé ñàëáàðóóä óëñûí áàéãóóëëàãà áîëîí àæ àõóéí áóñ áàéãóóëëàãûí õýðýãëýã÷èä  õàíäàíà. ¿éë÷èëãýýíèé ñàëáàðò ïàíç  æóóë÷èí ãýõ ìýò õàðèí õóäàëäààíû íýã òàëààñ ¿éë÷èëãýýíèé íºãºº òàëààñ á¿òýýãäýõ¿¿íèé áàéãóóëëàãà. Óëñûí áîëîí áèçíåñèéí áóñ áàéãóóëëàãàä ñóðãóóëü, ýìíýëýã, çàñãèéí ãàçàð îðíî. Ýäãýýð çàõ çýýë áîë õýðýãëýã÷èäòýé òàíèëöàõ á¿ðä äîîðõ àñóóäàëä õàðèóëò àâàõ õýðýãòýé áàéäàã. ¯¿íä:

1.   Áàéãóóëëàãûí çàõ çýýëä õýí îðîëöäîã

2.   Õóäàëäàí àâàã÷ õóäàëäàí àâàõ ÿìàð øèéäâýð ãàðãàäàã

3.   Øèéäâýð ãàðãàõ ïðîöåññò õýí îðîëöäîã

4.   Õ¿ëýýí àâàëò õèéõýä þó íºëººëäºã

5.   Øèéäâýðò ÿàæ íºëººëäºã áà ÿàæ ãàðãàäàã

Õàðèóëò: 1. Áàéãóóëëàãûí çàõ çýýëèéí ¿éëäâýðëýëèéí ¿íäñýí ñàëáàðò ÕÀÀ, áàðèëãà, òýýâýð, õîëáîî ãýõ ìýò îðîëöîíî.

2. ¯éëäâýðèéí çàõ çýýëèéí õýðýãëýã÷ íü õóäàëäàí àâàõ  ïðîöåññä îëîí øèéäâýð ãàðãàäàã ýíý òîî õóäàëäàí àâàëò õèéõ áàéäëààñ øàëòãààëíà. ͺõöºë áîë 3 ÿíç:

1. ªºð÷ëºëòã¿é õóäàëäàí àâàëò õèéõ õóäàëäàí àâàã÷ ºìíºõ õóäàëäààíû íºõöºëä ººð÷ëºõã¿é øóóä õóäàëäàí àâàõûã õýëíý.

2. ªºð÷ëºëòººð õóäàëäàí àâàëò õèéõ

3. Øèíý çîðèëò øèéäâýðëýõ çîðèëãîîð õóäàëäàí àâàëòûí ýíý íºõöºëèéí ¿åä õàìãèéí èõ øèéäâýð ãàðãàäàã èéìä øèíý çîðèëò øèéäâýðëýõ çîðèëãûí ¿åä äîîðõ õ¿÷èí ç¿éëèéã àíõààðàõ.

à. Áàðààíû òåõíîëîãèéí øèíæ ÷àíàð

á. ¯íèéí õÿçãààð

â. Íèéë¿¿ëýëòèéí íºõöºë, õóãàöàà, òåõíèê ¿éë÷èëãýýíèé íºõöºë

ã. Òºëáºðèéí õºíãºëºë

ä. Çàõèàëàãûí õýìæýý

å. Áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷ ãýõ ìýò õ¿÷èí ç¿éëèéã àíõààðàõ õóäàëäàí àâàëò õèéõ øèéäâýðèéí òîîã öººð¿¿ëýõ çîðèëãîîð ñ¿¿ëèéí ¿åä èæ á¿ðäëýýð íü õóäàëäàí àâàõ àðãûã àøèãëàæ áàéíà. Øèéäâýð ãàðãàõ ïðîöåññä õýí îðîëöäîã âý? ¯éëäâýð òåõíèêèéí çîðèëãîîð õóäàëäàí àâàõûã áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷ áà  õàíãàã÷ ã¿éöýòãýæ áîëíî. Ýñâýë õýä õýäýí òºñëèéí òóñãàé áàéãóóëëàãààð äàìæóóëæ  ã¿éöýòãýæ áîëíî. ¿éëäâýð òåõíèêèéí çîðèëãîîð õóäàëäàí àâàõàä õóäàëäàí àâàã÷ øèéäâýð ãàðãàõ íü ãýñýí îéëãîëò áèé áîëíî. Ýíý òºâä õóäàëäàí àâàã÷  øèéäâýð ãàðãàõ ïðîöåññä îðîëöîã÷ á¿õèé ë õ¿ì¿¿ñ áàãòàæ õàðèí óã òºâèéí õýìæýý ÿìàð áàéõ í  õóäàëäàí àâ÷ áóé áîäëîãûí øèíæ ÷àíàðòàé õîëáîîòîé. ¿éëäâýð òåõíèêèéí áàðààã õóäàëäàí àâàõàä äîîðõ ç¿éëñèéã òîäðóóëàõ õýðýãòýé. ¯¿íä: øèéäâýð ãàðãàã÷ ¿íäñýí ãðóïï ÿìàð õýñãýýñ á¿ðäýæ áàéíà.

1.   ¯¿íä ÿìàð õ¿ì¿¿ñ õàìàà ¿ç¿¿ëæ áàéíà

2.   Òýäíèé íºëººëëèéí ò¿âøèí  ÿìàð áàéíà.

3.   ßìàð øàëãóóð áàðèìòàëæ øèéäâýð ãàðãàæ áàéíà.

Àëèâàà áàéãóóëëàãàä õýðýãëýã÷èä øèéäâýð ãàðãàõàä îëîí õ¿÷èí ç¿éë íºëººëäºã ýäãýýðèéã äîîðõ áàéäëààð :

1. Õ¿ðýýëýí áóé îð÷íû õ¿÷èí ç¿éë àíõäàã÷ ýðýëòèéí ò¿âøèí ýðõ ç¿éí õýòèéí òºëºâ, çýýë àâàõ õýìæýý, ºðòºã íèéë¿¿ëýëòèéí íºõöºë, øèíæëýõ óõààí òåõíèêèéí äýâøèë óëñ òºðèéí ¿éë àæèëëàãàà, ºðñºëäºã÷èéí ¿éë àæèëëàãàà ãýõ ìýò îðíî.

2.Áàéãóóëëàãûí îíöëîãòîé õîëáîîòîé ãàð÷ èðäýã õ¿÷èí ç¿éë – óäèðäëàãûí àðãà õýìæýý çîõèîí áàéãóóëàëòûí á¿òýö äîòîîä çàõ çýýëèéí ñèñòåì.

3. Õóâü õ¿ì¿¿ñèéí õîîðîíäûí õàðèëöààíû îíöëîãòîé õîëáîî á¿õèé õ¿÷èí ç¿éë

Óäèðäàõ àæèë÷íû á¿ðýí ýðõ, áàéð ñóóðü  áóñäûí îðîíä ººðèé㺺 òàâèõ ÷àäâàð, õ¿ì¿¿ñò èòã¿¿ëýõ ÷àíàð ìýäëýã áîëîâñðîë

4. Õóâü õ¿ì¿¿ñèéí îíöëîãòîé õîëáîî á¿õèé õ¿÷èí ç¿éë íàñ õ¿éñ àëáàí òóøààë, àìüäðàëûí óõààí àç òóðøèõ ÷àäâàð ãýõ ìýò ç¿éëèéã îðóóëæ ¿çíý.

¯éëäâýðëýëòèéí  çîðèóëàëòòàé áàðààã õóäàëäàí àâàõ ïðîöåññ äîîðõ ¿å øàòòàé ÿâàãäàíà.

1.   Çîðèëãîî òîäîðõîéëîõ, ãàäààäàä íºëººò áîëîí õ¿÷èí ç¿éëñèéã òîäîðõîéëîõ

2.   Õýðýãöýýã òîäîðõîéëîõ. Ýíý á¿òýýãäýõ¿¿íèé øèíæ ÷àíàðààñ øàëòãààëíà.

3.   Áàðààíû øèíæ ÷àíàðò ¿íýëãýý ºãºõ áàðààíûõàà àøèãòàé áàéäëûã òåõíèêèéí øèíæ ÷àíàðààð òîäîðõîéëíî.

4.   Íèéë¿¿ëýã÷èéí õèéõ ¸ñòîé ¿¿íèéã  ñóäàëãàà áîëîõ, ëàâëàõ òîîöîîëîõ òåõíèê çýðýã

5.   Íèéë¿¿ëýã÷èéã ñîíãîõ íèéë¿¿ëýõ õýìæýýã òîäîðõîéëîõ ýíä  òóõàéí áàðààíû  òåõíèêèéí øèíæ ÷àíàðûã òîäîðõîéëîõ áà  íèéë¿¿ëýã÷èéí òîîã íèéë¿¿ëýõ ÷àäâàðûã õàðãàëçàõ

6.   Çàõèàëàã÷èéí æóðàì áîëîâñðóóëíà.  Áàðààíû òåõíèêèéí øèíæ ÷àíàð õýðýãöýýò òîî õýìæýý òºëáºð òîîöîîíû òîäîðõîé íºõöºë ìºí ýðã¿¿ëæ áóöààõ íºõöºë, áàòàëãàà çýðýãò òóñãàíà.

7.   Íèéë¿¿ëýã÷èéí àæëûã ¿íýëýõ /õýð íàéäâàðòàéã/

2. Áàéãóóëëàãûí çàõ çýýëèéã õýñýã÷ëýí õóâààõ

Îíöëîã	Õýðýãëýã÷èéí çàõ çýýë	Áàéãóóëëàãûí çàõ çýýë
Õýðýãëýã÷äýýð	Àéë ºðõ, õ¿ì¿¿ñ òîîíû õóâüä èõ	¿éëäâýð ÀÀÁ, íàðèéí ìýðãýæëèéí àæèë÷èä òîîíû õóâüä öººí õýìæýý áàãà
Áàðààíû  øèíæ ÷àíàðààð	ªðãºí õýðýãëýýíèé áàðààã áîðëóóëäàã íýð òºðºë èõ õýìæýý áàãà	Ò¿¿õèé ýä, òîíîã òºõººðºìæ, àøèãò ìàëòìàë áàéøèí áàðèëãà òóñëàõ ìàòåðèàë áîðëóóëäàã íýð òºðºë öººí õýìæýý èõ
Áàðààã õóäàëäàí àâàõ ãîë øàëãóóð	ªí㺠¿çýìæ, ÷àíàð õýðýãëýýíèé øèíæ ÷àíàðûã ãîëëîí ¿çäýã ãîëäóó “ø”-ýýð ýöñèéí õýðýãëýýíäýý õóäàëäàãí àâäàã	Àøèãëàëòûí áîëîí òåõíèêèéí ¿íäýñëýë¿¿äèéã õàðãàëçàí õóäàëäàí àâàõ ãîëäóó áººíººð ¿éëäâýðèéí ¿éë àæèëëàãààã òàñëàõã¿é áàéõ çîðèëãîîð õóäàëäàí àâäàã
Ýðýëòèéí øèíæ ÷àíàðààð	Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íý õýðýãëýã÷èéí õýðýãöýýíýýñ õàìààðíà	Õýðýãëýã÷èéí çàõ çýýëèéí ýðãýëòýýñ õàìààðíà
Øèéäâýð ãàðãàõ ò¿âøíýýð	Öººí õ¿í îðîëöîæ  ã/á-í õ¿ðýýíä äàíãààð	Õàìò îëíû õ¿ðýýíä øèéäâýð ãàðãàõ îëîí õ¿í îðîëöîíî

Áàéãóóëëàãûí ¿éëäâýðëýã÷èéí çàõ çýýëèéã äîîðõ áàéäëààð àíãèëíà.

1. Õ¿í àì ç¿éí òóõàéí ï¿¿ñèéí ¿éë÷ëýõ áàéðøèë êîìïàíèéí õýìæýý ãýõ ìýò

2. ¯éë àæèëëàãààãààð ñåãìåíò÷ëýíý.

Òåõíîëîãè ¿éë÷ë¿¿ëýõ ÷àäàìæ, õýðýãëýã÷, ¿ë õýðýãëýã÷

3. õóäàëäàí àâàõ õàíäëàãààð: õóäàëäàí àâàõ á¿òýö õàðèëöààíû àãóóëãà, õóäàëäàí àâàõ åðºíõèé áîäëîãî, õóäàëäàí àâàõ øàëãóóð ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ áàéäàë

4. Õóâèéí øèíæ. Àëèâàà ï¿¿ñ íýã òàëä õóäàëäàí àâàã÷, íºãºº òºëä  õóäàëäàã÷ áîëäîã. Äýýðõ 2 øèíæèéí àëü íü èë¿¿ äàâàìãàéëæ  áàéíà ãýäãýýð ìºí ãýíýòèéí òîõèîëäîëä õàíäàõ õàíäëàãà çýðãýýð ñåãìåò÷ëýíý.

3/ ¯éëäâýð áàéãóóëëàãûí äýðãýä .......... àëáûã çîõèîí áàéãóóëàõ  í ò¿¿íèé ¿¿ðýã. Ìàðêåòèíãèéã àøèãëàõûí òóëä ìàðêåòèíãèéí àëáûã æèíõýíý ¸ñîîð íü áàéãóóëàõ õýðýãòýé. Äýëõèé äàõèíû õºãæëèéí õàíäëàãûã àâ÷ ¿çâýë, ìàðêåòèíãèéí àëáûã áîëîâñðóóëàõ ¿éë ÿâö äîîðõ áàéäëààð 5 ¿å øàòûã äàìæèæè èðñýí.

1.   Åðäèéí áîðëóóëàëòûí õýëòýñ

2.   Ìàðêåòèíã òóñëàõ ¿¿ðýã íü áîëñîí õýëòýñ

3.   Ìàðêåòèíã áèå äààñàí àëáà áîëîí õºãæñºí

4.   Îð÷èí ¿åèéí ìàðêåòèíãèéí àëáà õºãæñºí

5.   Îð÷èí ¿åèéí ï¿¿ñ, êîðïîðàöè õºãæñºí

¯¿íýýñ ¿çýõýä ¿éëäâýðèéí á¿òýö óëàì á¿ð áîëîâñðîíãóé áîëîõ òóñàì ìàðêåòèíãèéí àëáàíû ¿¿ðýã íàðèéñàæ õºãæèæ áàéíà. Õºãæëèéí ýõýíä ìàðêåòèíãèéí àëáà ¿éëäâýðèéí áóñàä àëáàòàé èæèë õýìæýýíä áàéñàí áîë øàò àõèõ á¿ðä ãîë ¿¿ðýãòýé áîëñîí. Èíãýæ ¿éëäâýðèéí á¿òýö áîëîâñðîíãóé áîëîõîä óäèðäëàãûí àëáàäûí ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã ìàø íàðèéí òîäîðõîé áàéõ ¸ñòîé.

Ìàðêåòèíãèéí àëáûã ÿíç á¿ðèéí ¿¿ðãýýð çîõèîí áàéãóóëäàã. 
1. ×èã ¿¿ðãýýð íü äàãíóóëæ çîõèîí áàéãóóëàõ Ýíý íü ò¿ãýýìýë çàãâàð þì. Èéì çàãâàðààð ìàðêåòèíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä ìàðêåòèíãèéí   îëîí òºðëèéí ¿éë àæèëëàãààã   óäèðääàã áºãººä òýäãýýð íü ìàðêåòèíãèéí åðºíõèé ìåíåæåð áóþó äýä åðºíõèéëºã÷èä çàõèðàãäàíà.  

Äàâóó òàë: Óäèðäëàãûã ýíãèéí õÿëáàð çîõèîí áàéãóóëàõàä àøèãòàé, íºãºº òàëä áàðààíû íýð òºðºë îëøèð÷ ï¿¿ñèéí çàõ çýýëèéí ¿éë àæèëëàãàà ºðãºæèõºä ýíý çàãâàð ¿ð ºãººæºº àëäàíà.

Ãàçàð ç¿éí çàð÷èì. Èõýâ÷ëýí óëñ îðíû á¿õ  íóòàã äýâñãýðò ÿâàãäàæ áóé ¿éë àæèëëàãààòàé ï¿¿ñ, êîìïàíè, áàéãóóëëàãàä àøèãëàõàä òîõèðîìæòîé. 

 

2.   Áàðàà - ¿éëäâýðëýýëýýð çîõèîí áàéãóóëàõ

3.   Áàðàà – çàõ çýýëèéí çàð÷ìààð

Áàðàà ¿éëäâýðëýëýýð çîõèîí áàéãóóëàõ çàð÷ìûã  íýð òºðºë îëîíòîé äýýä àíãèëëûí  áàðààòàé ï¿¿ñ àøèãëàæ áîëíî. Áàðàà çàõ çýýëèéí çàð÷ìààð çîõèîí áàéãóóëàõäàà áàðàà õàðèóöñàí ýðõëýã÷ á¿ð ¿éëäâýðèéí òºëºâëºãººã áèå äààæ áîëîâñðóóëäàã. Ò¿¿íèé áèåëýëòèéã õàðèóöàæ ¿ð ä¿íä íü õÿíàëò òàâüäàã øààðäëàãà ãàðâàë   äàõèí øèíý÷èëíý. Õýò îëîí áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿íòýé, áèå áèåýñ ÿëãàãäàõã¿é ¿åä çîõèìæòîé. 

Лекц №10                                  

Маркетингийн иж бүрдэл

Маркетингийн бүхий л үйл ажиллагааны гол тулгуур бүтэц буюу дөрвөн чухал эрхтнийг маркетингийн иж бүрдэл гэдэг. Үүнд:

•         Нийгмийн   амьдралын   материаллаг   үндэс   бөгөөд   нийгмийн хөгжлийн шалгуур болсон бараа, бүтээгдэхүүн

•         Эдийн засгийн харилцааны гол хэрэглүүр, амьдралын хэмжүүр болсон үнэ, үнийн бодлого,

•     Бараа бүтээгдэхүүнийг завсрын болон эцсийн хэрэглэгчдэд хүргэх арга, бараа, түүхий эдийг хадгалах, тээвэрлэх, хэрэглэгчдэд худалдан борлуулах олон шат дамжилгын үйл ажиллагааг багтаасан хуваарилалтын бүх үйл явц,

•     Хэрэглэгч, үйлдвэрлэгчдийг холбох хэрэглүүр, олон түмэн, нийт хэрэглэгчдэд     итгэл,     үнэмшил      төрүүлж,      бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл,    борлуулалтыг    идэвхжүүлэн    нэмэгдүүлж    өгдөг сурталчилгаа, реклам, зарлал, хаяг, шошго, сав, баглаа боодол зэрэг хүний хүсэл сонирхол татдаг арга хэрэгслийг багтаасан идэвхжүүлэлт гэсэн дөрвөн том үйл явцаас бүрдэнэ.

Маркетингийн иж бүрдэл, харилцан цогцолбор үйл ажиллагааны үр  дүнд  маркетингийн  бүхий  л  ажил  үйлс  явагддаг  учраас  иж бүрдлийн   аль   нэгийг   хэрэглэхгүйгээр   маркетингийн   ажил   үйлс явагдахгүй.

Эд бүгдээс үзэхэд маркетингийн иж бүрдэл гэдэг нь үйлдвэрлэгчид өөрийн бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг хэрэглэгчдэд хүргэн тэдний эрэлт сонирхлыг нэмэгдүүлэн сэтгэл ханамж, бие махбодь, оюун ухааны таашаалыг нь төрүүлэх нөхцлийг бүрэлдүүлдэг бодит хүчин зүйлсийн нийлбэр цогцос, тэдгээрийн харилцан үйл ажиллагааг юм.

Маркетингийн албаны удирдлага, маркетер, менежерүүд иж бүрдлийн дөрвөн бүрэлдэхүүн хэсэг бүрийн үйл явц хэрхэн явагдаж буйг маркетингийн мэдээлэл, судалгааны үндсэн дээр байнга мэдэрч тухайн үеийн зах зээлийн эрэлт, хэрэгцээ, өрсөлдөөний байдал, бараа. үйлчилгээний чанар, өрсөлдөх чадвар, үнэ ханшны хэлбэлзэл, борлуулалтын суваг, идэвхжүүлэлтийн арга хэрэгслээр дамжуулаи үйл ажиллагаагаа явуулдаг. Энэ үндсэн дээр маркетингийн хөтөлбөр стратегийн   болон   үйл   ажиллагааны   төлөвлөгөөг   боловсруулан хэрэгжүүлдэг.

Маркетингийн иж бүрдэл гэсэн энэ ухагдахууныг орчин үеийн маркетингийн гол бүрэлдэхүүн гэдгийг зах зээл хөгжсөн орон бүрт түгээмэл хэрэглэж байгаа учраас ном хэвлэлүүдэд нэгдсэн гомъёололд оруулж "4Р" гэж нэрлэдэг. Энэ нь РКODUCT (бараа), РRICE (үнэ), PIАСЕ (хуваарилалт), РRОМОTION (идэвхжүүлэлт) гэсэн үгийн эхний P”гийн тэмдэглэл юм.

Иж бүрдэл буюу 4Р нь үйлдвэрлэгч зорилтот зах зээлд хол тавих дорвөн тулгуур эрхтэн юм гэж зарим ном, сурах бичигт бичсэн байх юм. Үүнийг зураглалаар харуулбал:

Үйлдвэрлэгчийн дөрвон тулгуур Үйлдвэрлэгчид бараа, бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг хаана их эрэлт, хэрэгцээтэй байгааг судлан хайж, хэрэглэгчдэд хүргэхдээ өөрийн эзэмшиж болох зорилтот зах зээлийг зөв сонгон авах шаардлагатай. Сонгосон зах зээлд (сегментэд) бүрэн хүрч үйл ажиллагаагаа өндор орлого,  ашигтай  явуулахад иж  бүрдлийн  бүх  хүчин  зүйлүүдийг

ашигладаг.

Маркетингийн иж бүрдлийг зохистой ашиглах арга замыг боловсруулах, хэрэгжүүлэх арга хэмжээг зохион байгуулах үүрэг маркетингийн удирдлагад оногддог. Үуний тулд маркетингийн хөтөлбөр, стратегийн болон үйл ажиллагааны (цаг үеийн богино хугацааны) төловлөгөө боловсруулан хэрэгжүүлдэг. Зах зээлийн нөхцөл байдал, эрэлт хэрэгцээ үргэлж оөрчлөгдож байдаг тул иж бүрдлийн элементүүдийг ашиглах, хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөлт, хэрэгжүүлэлт байнга шинэчлэгдэж байдаг.

Иж бүрдлийн үйл явц тус бүрийг дэлгэрүүлэн тодорхой авч үзье.